Μεταφρασμένο ΟΛΟΚΛΗΡΟ το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Reuters για την εγχώρια Διαπλοκή
Πολλοί λένε ότι, στην Ελλάδα είναι ο δεσμός ανάμεσα στα ΜΜΕ, τις επιχειρήσεις και την πολιτική που ευθύνεται για τη κρίση που μαστίζει τη χώρα.
Από τον Stephen Grey και την Dina Kyriakidou
(Reuters) – Στο τέλος του 2011, ο Έλληνας ΥΠΟΙΚ Ε. Βενιζέλος έκανε μια δραματική έκκληση προκειμένου να σώσει τη χώρα του από την οικονομική καταστροφή.
Είπε: «Χρειάζεται να κάνουμε μια εθνική συλλογική προσπάθεια: όλοι μαζί πρέπει να κουβαλήσουμε το βάρος της κρίσης στη χώρα» δήλωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, που έκτοτε έγινε και ηγέτης του ΠΑΣΟΚ. «Έχουμε ανάγκη από ένα δίκαιο και κοινωνικά αποδεκτό σύστημα», είχε προσθέσει. Και μολονότι εκείνη η έκκλησή του είχε σκοπό να κινητοποιήσει την κοινωνία, κατέληξε να υπογραμμίσει τις αδυναμίες-κλειδιά για τη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα.
Η βασική ιδέα του Βενιζέλου ήταν ένας νέος φόρος στην ακίνητη περιουσία, που θα πληρωνόταν μέσα από το λογαριασμό του ηλεκτρικού και που θα ήταν δύσκολο να αποφύγει κανείς. Ο κόσμος εξαγριώθηκε και ο Τύπος ανέδειξε την οργή του, αποκαλώντας το φόρο “χαράτσι”, από τον μισητό οθωμανικό φόρο που επιβλήθηκε στους Έλληνες επί Τουρκοκρατίας. Το όνομα κόλλησε και ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου ένοιωσε την ανάγκη να επικαλεσθεί στους ψηφοφόρους του ότι “είναι καλύτερα να χάσουμε κάτι για να μη χάσουμε τα πάντα.”
Αλλά δεν θα έχαναν όλοι με αυτό το φόρο. Δύο μήνες πριν μια πηγή μέσα από την αγορά ενέργειας αποκάλυψε ότι κάποιες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων και μιντιακών γκρουπ, πλήρωναν λιγότερα από τα μισά χρήματα ή δεν πλήρωναν καθόλου το λογαριασμό. Ο Νίκος Φωτόπουλος, συνδικαλιστής στη ΔΕΗ, δήλωσε πως είχαν γίνει εξαιρέσεις.«Ήταν ένα δώρο στα πραγματικά αφεντικά, τους πραγματικούς ιδιοκτήτες της χώρας», είπε. «Οι πλούσιοι δεν πληρώνουν, ακόμη κι αυτή την ώρα.»
Αυτή τη φορά, ο Τύπος δεν έκανε και τόση φασαρία. «Ούτε κάλυψε τη δήλωση… γιατί οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ ήταν ανάμεσα σ’ εκείνους που ανέφερα» δήλωσε αργότερα ο Φωτόπουλος. Οι μεγάλες εφημερίδες στην Αθήνα είτε ξέχασαν να αναφέρουν ή υποβάθμισαν τους ισχυρισμούς του, υποστηρίζει τώρα το ρεπορτάζ του Reuters.
Σε πολλούς παρατηρητές, το επεισόδιο αυτό δείχνει ξεκάθαρα τη σχέση μεταξύ πολιτικών, επιχειρηματιών και μεγάλων ιδιοκτητών ΜΜΕ. Τα διαπλεκόμενα συμφέροντα αυτών των τομέων, αν και όχι απαραίτητα παράνομα ή ανήθικα, όλο και περισσότερο η ελληνική κοινωνία τα αντιμετωπίζει ως εμπόδιο των προσπαθειών της χώρας να σώσει την οικονομία της. Οι κριτικοί, λένε ότι, έχουν μερίδιο συμμετοχής στην πρόσφατη κρίση και ότι παρεμποδίζουν τη μεταρρύθμιση.Οι ιδιοκτήτες των μεγάλων δημοσιογραφικών οργανισμών με τους οποίους το Reuters ήρθε σε επαφή, αρνήθηκαν οποιαδήποτε άσκηση επιρροής ή ειδική μεταχείριση ή δεν απάντησαν σε ερωτήσεις.
Αλλά λόγω της σημασίας που έχει η ελληνική κρίση παγκοσμίως, οι ανησυχίες επεκτείνονται και έξω από την Ελλάδα. Μια πηγή μέσα στην Τρόικα των δανειστών που συντηρεί την οικονομική επιφάνεια της Ελλάδας – ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ – δήλωσε:: “Το σύστημα είναι ιδιαίτερα «αιμομικτικό. Επειδή έχει κεκτημένα δικαιώματα, αντιτίθεται στις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να γίνει η οικονομία ανταγωνιστική.»
Τα άκρα του Ελληνικού πολιτικού φάσματος μιλούν για το θέμα χρωματίζοντας τα λόγια τους. «Στην Ελλάδα, η πραγματική εξουσία βρίσκεται με τους ιδιοκτήτες των Τραπεζών, τα μέλη του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος και τα διεφθαρμένα ΜΜΕ. Αυτό είναι το τρίγωνο της εξουσίας», λέει ο Αλέξης Τσίπρας, επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Πάνος Καμμένος, επικεφαλής των Ανεξάρτητων Ελλήνων, δήλωσε: Τα ελληνικά μίντια είναι υπό τον έλεγχο ανθρώπων που εξαρτώνται από το κράτος. Τα ΜΜΕ ελέγχουν το Κράτος και το Κράτος ελέγχει τα ΜΜΕ. Είναι μια εικόνα αμοιβαίου εκβιασμού».
Άλλοι είναι πιο μετρημένοι στα λόγια τους. Ερωτηθείς για το χαράτσι, ο Βενιζέλος παραδέχθηκε ότι «υπάρχουν κάποιες κραυγαλέες περιπτώσεις πληρωμής μικρότερου φόρου ή καθόλου φόρου», αλλά κατηγόρησε για τούτο, τα φτωχά αρχεία της κρατικά ελεγχόμενης ΔΕΗ. «Δεν υπήρξε καμία περίπτωση που να ευνοούσε συγκεκριμένους ιδιοκτήτες» είπε. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου δήλωσε πως «η κυβέρνηση ελέγχει πάντοτε τον φόρο ακίνητης περιουσίας όποια λάθη θα διορθωθούν.»
Παλαιότερες προσπάθειες να συγκρατηθεί μια πιθανή σύγκρουση συμφερόντων σχετική με τα media – είχε λίγα αποτελέσματα, σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν στην Ελευθερία και Ανεξαρτησία των ΜΜΕ, δημοσιευμένη το Δεκέμβριο του 2011. «Η πολιτική απέναντι στα ΜΜΕ παραμένει υψηλά συγκεντρωμένη στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης και έχει επηρεασθεί αισθητά με αδιαφανείς και ανεπίσημους τρόπους, από πανίσχυρα οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα που προσπαθούν να κερδίσουν εξουσία, κέρδος ή και τα δύο».
Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΜΜΕ
Η διαπλοκή μεταξύ πολιτικών και ΜΜΕ είναι συχνή σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ειδικά στην Ιταλία, όπου ο Silvio Berlusconi ήταν ταυτόχρονα πρωθυπουργός και επικεφαλής ενός media group, όπως και στη Βρετανία, όπου ιδιοκτήτες ΜΜΕ όπως ο Rupert Murdoch, Πρόεδρος της News Corp, είχαν συχνά επαφές με πολλούς υπουργούς της κυβέρνησης.Αλλά οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τέτοιες επαφές είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην Ελλάδα επειδή το Κράτος παίζει μεγάλο ρόλο στην οικονομία και επειδή οι μιντιάρχες έχουν συμφέροντα κι εκεί.
Ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί και τηλεοπτικά κανάλια αναπτύχθηκαν μόλις τη δεκαετία του 80, μετά από δεκαετίες ελέγχου τους από κρατικά ιδρύματα. Καθώς οι επιχειρηματίες σπρώχνονταν μέσα στο συνονθύλευμα συμφερόντων, η ρύθμιση των κανονισμών γινόταν τυχαία. Η μια κυβέρνηση μετά την άλλη άφηναν τους διαχειριστές των σταθμών να λειτουργούν χωρίς σωστή αδειοδότηση, σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ του 2011 για τα ελληνικά media. Αυτή η ημι-ρυθμισμένη προσέγγιση οδήγησε την Ελλάδα να έχει μεγάλο αριθμό ΜΜΕ αναλογικά με τον πληθυσμό των 11 εκατομμυρίων.
Το 2009, η χώρα είχε 39 εθνικές καθημερινές εφημερίδες, 23 Κυριακάτικες και 14 εβδομαδιαίες, σύμφωνα με προηγούμενη έρευνα. Κατά κεφαλή, δηλαδή, η Ελλάδα έχει πολύ περισσότερους τίτλους απ’ ό,τι η Γερμανία ή η Μεγάλη Βρετανία. Η χώρα διαθέτει επίσης 9 ακόμη τηλεοπτικούς σταθμούς (;) , έξι εκ των οποίων είναι ιδιωτικοί και πολυάριθμους ραδιοσταθμούς.
Ένα από τα τηλεγραφήματα από την αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα που αποκάλυψαν τα Wikileaks, έλεγε:: «Πως γίνεται όλα αυτά τα μίντια να λειτουργούν δημιουργώντας κέρδος; Κι όμως, δεν είναι αυτό που κάνουν. Χρηματοδοτούνται μεν από τους ιδιοκτήτες τους, και σίγουρα δεν θα έλεγαν όχι σε διαφημιστικά κέρδη, αλλά ο βασικός σκοπός τους είναι να ασκούν πολιτική και οικονομική επιρροή». Την ίδια ώρα, μάλιστα που, εκτός από τα ναυτιλιακά, όλη η υπόλοιπη οικονομία εξαρτάται από κρατικά συμβόλαια ή άδειες.
Ερωτηθείς ο πρώην υπουργός Θεόδωρος Ρουσσόπουλος, δηλώνει: «Οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα, ουσιαστικά περιμένουν τη σειρά τους για να πάρουν χρήματα από το Κράτος. Η Ελλάδα, είναι επισήμως καπιταλιστική, ανεπισήμως όμως σοσιαλιστική», λέει ο ίδιος.
Ο ιδιοκτήτης ΜΜΕ, Ιωάννης Αλαφούζος δήλωσε στο Reuters ότι κάποια από τα μίντια είναι ουσιαστικά γραφεία Τύπου επιχειρηματικών ομίλων» Ο Αλαφούζος, στην οικογένεια του οποίου ανήκει το κανάλι ΣΚΑΙ, το 5ο μεγαλύτερο στην Ελλάδα και η κορυφαία εφημερίδα Καθημερινή, προσθέτει: «Είναι άρρωστο αυτό που συμβαίνει. Ο σκοπός των ΜΜΕ κυρίως εξυπηρετεί ειδικές αποστολές για τους ιδιοκτήτες τους».
Ο Αλαφούζος, του οποίου ο πλούτος προέρχεται από τη Ναυτιλία, δηλώνει πως η οικογένειά του ήταν προσεκτική να μην εξαρτάται από κυβερνητικές συμφωνίες. Οι επικριτές του όμως υποστηρίζουν ότι ήταν από τα πρώτα κανάλια που βρέθηκε ότι δεν πλήρωναν «χαράτσι» -κάτι που οφειλόταν στην τοπική γραφειοκρατία, λέει το κανάλι- ενώ έχει κατηγορηθεί ότι τα συμφέροντά του ευεργετούνται από την κρατική διαφήμιση. Όμως ο ίδιος ο αλαφούζος υποστηρίζει ότι πολύ μικρό κεφάλαιο από τα έσοδα του προέρχεται από αυτή την πηγή.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΟΚΡΑΤΙΑ
Ένας δεσμός διαπλεκόμενων συμφερόντων είναι και το MEGA Channel, ο μεγαλύτερος ελληνικός τηλεοπτικός σταθμός, που επίσης αποτελεί συνιδιοκτησία επιχειρηματιών που έιναι έιτε ηγέτες ή έχουν σχέσεις σε άλλους τομείς της οικονομίας.
Το μεγαλύτερο συλλογικό μερίδιο στον τηλεοπτικό σταθμό ανήκει σε μέλη της οικογένειας του Γεώργιου Μπόμπολα. Ένας από τους γιους του, ο Φώτης, είναι διευθυντής στον Τηλέτυπο, την κυρίαρχη εταιρεία του καναλιού. Ένας άλλος γιος του, ο Λεωνίδας, είναι διευθύνων σύμβουλος και μεγαλομέτοχος στον Ελλάκτωρ, έναν γίγαντα της κατασκευαστικής βιομηχανίας, που ιδρύθηκε από τον πατέρα του και που έχει υπογράψει συμβόλαια πολλών εκατομμυρίων Ευρώ με το Κράτος. Ο Λεωνίδας δεν έχει μερίδιο στον Τηλέτυπο.
Η οικογένεια Μπόμπολα ελέγχει επίσης το Έθνος, μια δημοφιλή καθημερινή και Κυριακάτικη εφημερίδα καθώς και άλλα έντυπα μίντια και ιστοσελίδες. Από τα μεγάλα κεντρικά γραφεία της εκδοτικής επιχείρησης στο Χαλάνδρι, βορείου προαστίου των Αθηνών, η προέκταση των οικογενειακών συμφερόντων είναι εμφανής. Εκεί κοντά βρίσκεται το γνωστό δαχτυλίδι των Αθηνών, χτισμένο από ένα διεθνές consortium που περιελάμβανε το Ελλάκτορα. Ενώ δίπλα βρίσκεται η νέα σιδηροδρομική γραμμή που συνδέεται με το αεροδρόμιο, που χτίστηκε επίσης με συμμετοχή της οικογένειας Μπόμπολα.
Ο Γεώργιος Μπόμπολας δεν απάντησε αρχικά στις ερωτήσεις σχετικά με τις επιχειρήσεις της οικογενείας του. Αντίθετα, η εφημερίδα Έθνος δημοσίευσε αρκετά άρθρα τις ημέρες που ακολούθησαν το ερωτηματολόγιο του Reuters. Ένα από αυτά υποστήριξε ότι το Reuters “συνεχίζει, καθώς φαίνεται, να στοχοποιεί την χώρα, την ελληνική οικονομία και την επιχειρηματικότητα”. Ένα άλλο χαρακτήρισε το Reuters ως την Πέμπτη φάλαγγα της Τρόικα και ισχυρίσθηκε ότι η Αθήνα έχει πλημμυρίσει από ξένους που έρχονται για να αναλάβουν την καταστροφή δημόσιων προσωπικοτήτων σύμφωνα με το Αγγλοσαξονικό έθιμο».
Μετά από μια ακόμα έκκλησή μας(Reuters), ο Μπόμπολας δήλωσε σε επιστολή του ότι: “Ποτέ δεν χρησιμοποίησα τα media που ανήκουν σε εταιρείες στις οποίες συμμετέχω, για την προώθηση των συμφερόντων της εταιρείας Ellaktor S.A. … Η εφημερίδα Έθνος ποτέ δεν άσκησε επιρροή ή ζήτησε χάρες από κυβερνώντες, προκειμένου να επωφεληθεί ο Ελλάκτωρ.”
Ο Μπόμπολας δήλωσε ότι ο πρώην πρωθυπουργοί θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν ότι δεν έχει ζητήσει χάρες, προσθέτοντας: «Μπορεί να ισχυρισθεί κάποιος πως η σκληρή κριτική του Έθνους σε κυβερνητικές ενέργειες και πολιτικούς γενικά, έγινε μάλλον εμπόδιο παρά ότι ωφέλησε τα επιχειρηματικά συμφέροντα της Ελλάκτωρ».
Σε γραπτή τους δήλωση η κατασκευαστική φίρμα Ελλάκτωρ δηλώνει ότι θυγατρικές της έχουν αναλάβει και ιδιωτικά και δημόσια έργα και ότι επιδιώκει να αναλάβει δημόσια συμβόλαια συμμετέχοντας σε ανοιχτούς διεθνείς διαγωνισμούς, πάντοτε σε συμφωνία με την Ελληνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία.Άλλοι επιχειρηματικοί ηγέτες που συμμετέχουν στο MEGA Channel περιλαμβάνουν την οικογένεια του Βαρδή Βαρδινογιάννη, που είναι από τους προεξέχοντες στα πετρέλαια και τη Ναυτιλία και το Σταύρο Ψυχάρη, που ελέγχει τον εκδοτικό όμιλο ΔΟΛ.
Ο Γιώργος Βαρδινογιάννης, υιός του Βαρδή, βρίσκεται μέσα στο διοικητικό συμβούλιο του MEGA Channel και η οικογένειά του ελέγχει άλλον ένα μικρότερο σταθμό το Star Channel. Η οικογένεια είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Motor Oil Hellas, ενός εκ των δύο λειτουργών διυλιστηρίων της χώρας. Μέσω ενός email, εκπρόσωπος της οικογένειας δήλωσε: “Οι περισσότερες εταιρείες μας έχουν τη βάση τους στο εξωτερικό ή έχουν διεθνή έκθεση. Η παραγωγή και οι πωλήσεις των διυλιστηρίων της Motor Oil Hellas, της μεγαλύτερης επένδυσής μας στην Ελλάδα, αφορούν κατά 70% σε εξαγωγές και καμιά από τις εταιρείες μας δεν εξαρτάται κατά κανένα τρόπο από κυβερνητικά συμβόλαια ή επιχειρήσεις».
Ο Ψυχάρης, του οποίου η εταιρεία ΔΟΛ δημοσιεύει κορυφαίες εφημερίδες και έχει κερδίσει κυβερνητικά συμβόλαια για εκδόσεις στην εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τα ταξίδια και την τυπογραφία, είναι ο Πρόεδρος του MEGA Channel. Το 2006, μήνυσε δύο ερευνητές δημοσιογράφους που υποστήριξαν σε μια ραδιοφωνική εκπομπή ότι άσκησε πιέσεις για την αγορά των Eurofighters στην Ελλάδα και ότι χρησιμοποίησε τις εφημερίδες του για να για να προωθήσει τις αξίες της διαπραγμάτευσης. Ο Ψυχάρης αρνήθηκε τις κατηγορίες. Τρία χρόνια αργότερα, μετά από μια παρουσία στο δικαστήριο, η υπόθεσή του απορρίφθηκε.
Το δικαστήριο απέρριψε έναν ισχυρισμό των δημοσιογράφων, αλλά αποδέχθηκε ότι η εφημερίδα του Ψυχάρη είχε κάνει καμπάνια για τη συμφωνία των Eurofighter. Εκκρεμεί η έφεση. Ο Ψυχάρης δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με την υπόθεση.Στα τέλη Νοεμβρίου, μια από τις εφημερίδες του είχε κατακρίνει τον Απόστολο Κακλαμάνη, πρώην Πρόεδρο της Βουλής, που είχε πει στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ότι η εποχή που οι ολιγάρχες επέβαλαν τον αρχηγό του κόμματος τελείωσε. Μέρες αργότερα αφότου μίλησε ο Κακλαμάνης, το Βήμα, κορυφαία εφημερίδα ελεγχόμενη από τον Ψυχάρη, έτρεξε ένα άρθρο αναφερόμενο στα σχόλιά του που υποσχόταν να κάνει εξίσου ενοχλητικές αποκαλύψεις για τον Κακλαμάνη.
Οι επικριτές των δεσμών μεταξύ των μίντια και των επιχειρήσεων υπενθυμίζουν την περίπτωση ενός χρυσορυχείου στη Χαλκιδική, στη βόρειο Ελλάδα. Τα ορυχεία πωλήθηκαν το 2003 σε μια νεοσυσταθείσα εταιρεία εξόρυξης. Λίγο αργότερα, η κατασκευαστική φίρμα στην οποία η οικογένεια Μπόμπολα έχει συμφέροντα απέκτησε μερίδιο σ’ αυτή.Οι τοπικοί αντίπαλοι πολέμησαν σφοδρά προκειμένου να μη βγει άδεια για την εξόρυξη, λέγοντας ότι θα καταστρέψει το περιβάλλον. Ο Τόλης Παπαγεωργίου, ηγετική φιγούρα στην ομάδα διαμαρτυρίας Hellenic Mining Watch, υποστήριξε ότι οι εφημερίδες που ελέγχονται από το Μπόμπολα δεν ανέφεραν καθόλου τις διαδηλώσεις εναντίον του ορυχείου και μάλιστα δυσφήμησαν την υπουργό Τίνα Μπιρμπίλη που είχε μπλοκάρει την αδειοδότησή του.
«Μόλις μερικές ημέρες στη θητεία της, το 2009, έγινε στόχος των media που ήλεγχε ο Μπόμπολας, επειδή αρνήθηκε να δώσει άδεια σε μια εταιρεία εξόρυξης,» υποστήριξε ο Παπαγεωργίου.
Λίγες ημέρες μετά από την υπουργοποίησή της το 2009, οι εφημερίδες που ανήκαν στον Μπόμπολα της έδωσαν το παρατσούκλι Πράσινη Τίνα και κριτίκαραν την απόδοσή της. Οι αναφορές έλεγαν ότι προσπαθούσε να σταματήσει πολλές μορφές ανάπτυξης, αλλά ποτέ δεν ανέφεραν ότι οι ιδιοκτήτες των εφημερίδων είχαν οικογενειακά συμφέροντα στο ορυχείο ή τον κατασκευαστικό τομέα.
Στην επιστολή του στο Reuters, ο Μπόμπολας δήλωσε ότι, το Έθνος υποστηρίζει σθεναρά μεγάλου μεγέθους projects που δημιουργούν θέσεις εργασίας και βοηθούν την χώρα να ξεπεράσει την οικονομική κρίση.
Η Μπιρμπίλη, που αρνήθηκε να σχολιάσει το άρθρο αυτό, αντικαταστάθηκε τον Ιούνιο του 2011. Η άδεια λειτουργίας του ορυχείου βγήκε τελικά. Και μετά την έκδοσή της, η κατασκευαστική Ελλάκτωρ, σύμφωνα με τα ετήσια στοιχεία της, εισέπραξε ένα κέρδος 261 εκατομμυρίων Ευρώ εν μέρει πουλώντας και εν μέρει επαναπροσδιορίζοντας την τιμή της μετοχής σε μία Καναδικών συμφερόντων εταιρεία που είχε μέχρι εκείνη τη στιγμή αγοράσει το 95% των μετοχών.
Ένας πρώην σύμβουλος στον τότε Έλληνα πρωθυπουργό δήλωσε ότι η καθαίρεση της Μπιρμπίλη δεν είχε σχέση με το ορυχείο. Ο πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος όμως που ενέκρινε τελικά την αδειοδότηση, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου είπε ότι «η απόφαση πάρθηκε αποκλειστικά στη βάση της έρευνας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.» Στην επιστολή του στο Reuters, ο Μπόμπολας δήλωσε ότι «η μόνη υπάρχουσα σύνδεση του ορυχείου με την οικογένειά του ήταν η μη άμεση συμμετοχή του γιου του σε ποσοστό λιγότερο από 1%.»
ΔΙΠΛΟΘΕΣΙΤΕΣ
Στα μίντια, οι συγκρούσεις συμφερόντων μπορούν να λάβουν χώρα και σε χαμηλότερα επίπεδα. Χωμένη βαθιά μέσα στο αρχηγείο του συνδικαλιστικού οργάνου των δημοσιογράφων της Αθήνας, της ΕΣΗΕΑ, βρίσκεται μια λίστα με μέλη της που εργάζονται για την κυβέρνηση, για παράδειγμα σε γραφεία Τύπου, ενώ την ίδια ώρα φορούν και το δημοσιογραφικό καπελάκι του Τύπου.
Οι κανόνες του συνδικάτου απαγορεύουν στα μέλη του να δουλεύουν σε κυβερνητικούς τομείς που καλύπτουν και ως δημοσιογράφοι. Σε μια προσπάθεια να αποκαλύψουν ποιοι παραιάζουν αυτό τον όρο, το συνδικάτο απέκτησε μια λίστα εργαζομένων εις την κυβέρνηση δημοσιογράφων το 2005. Αλλά ποτέ δεν δημοσιεύθηκε.Κάποιοι μέσα στις λίστες διαμαρτυρήθηκαν. Οι Έλληνες δικαστικοί έκριναν ότι η λίστα θα παραβιάσει προσωπικά δεδομένα. Ήταν μια απόφαση που ο Δημήτρης Τρίμης, Πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, αποκαλεί μια μεγάλη ήττα.
“Υπάρχει ένα Τρίγωνο που αποτελείται από την πολιτική και οικονομική εξουσία και τους ιδιοκτήτες των μίντια και κανείς δεν γνωρίζει ποιος έχει το πάνω χέρι” υποστηρίζει στο Reuters, ο Τρίμης καθισμένος κάτω από τα πορτρέτα των προηγούμενων Προέδρων της Ένωσης. “Αρχίζει από την κορυφή, μεταξύ του εκάστοτε υπουργού και του εκδότη και κατρακυλά στο επίπεδο τοπυ γραφείου τύπου και του δημοσιογράφου. Είναι πυραμίδα”, εξηγεί.
Ένα παράδειγμα λέει, αφορά σε ένα τηλεοπτικό σταθμό που δημιουργήθηκε το 2007 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για να προωθήσει τις δραστηριότητές του. Αν και 50 άτομα, μεταξύ τους δημοσιογράφοι του πολιτικού ρεπορτάζ, προσελήφθησαν, μόνο μερικοί ασχολήθηκαν με αυτό. “Μετά προσελήφθησαν και άλλοι και κάποια στιγμή έγινε φανερό ότι ο σταθμός ήταν για να βγάζουν τα τυχερά τους, δηλ. το κάτι παραπάνω”. Εκπρόσωπος του Υπουργείου δήλωσε ότι το στούντιο ποτέ δεν προσέλαβε προσωπικό ολικής απασχόλησης και ότι έκλεισε το 2009.
Το Reuters έχει επιβεβαιώσει τις ταυτότητες τουλάχιστον 9 γραμματέων τύπου σε οικονομικά ιδρύματα που εργάζονται ταυτόχρονα και σε media, που δεν έκαναν και καμιά ιδιαίτερη προσπάθεια να ζητήσουν τη μεταρρύθμιση του συστήματος. Στους διπλοθεσίτες συγκαταλέγονται οι Αλέξανδρος Κασσιμάτης, οικονομικός δημοσιογράφος για Κυριακάτικη εφημερίδα που επίσης εργάζεται ως επικεφαλής των δημοσίων σχέσεων της Ελληνικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (ΕΕΚ), ενός ρυθμιστή-κλειδί για τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες. Το Reuters δεν βρήκε άρθρα που να έγραψε ο Κασσιμάτης, που συνήθως γράφει για ετιαρείες αλλά όχι για τη ΕΕΚ, για την οποία ξεκαθάρισε το ρόλο του.
Λέει: ” Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Η ΕΣΗΕΑ επιτρέπει σε μέλη της να εργάζονται σε γραφεία τύπου με την προϋπόθεση ότι δεν καλύπτουν θέματα των εταιρειών για τις οποίες δουλεύουν. Και εγώ ποτέ δεν καλύπτω θέματα της CMC.” Σε ένα email του στο Reuters, ο Κώστας Μποτόπουλος, Πρόεδρος της ΕΕΚ, δηλώνει ότι οι εργασίες του Κασσιμάτη είναι ταιριαστές.
Μια άλλη δημοσιογράφος που δεν αντιμετώπισε άμεση σύγκρουση συμφερόντων, είναι η επονομαζόμενη και ως “Φως, Νερό, Τηλέφωνο” από συναδέλφους της γιατί εργαζόταν ταυτόχρονα στο Βήμα και τρεις εταιρείες του Δημοσίου. Η Ιωάννα Μάνδρου, που εργάζεται τώρα για την Καθημερινή και το ΣΚΑΙ, επιβεβαίωσε στο Reuters ότι εργάστηκε στο παρελθόν για το γραφείο Τύπου του ΟΤΕ, και για λίγο καιρό ως σύμβουλος για την ΕΥΔΑΠ. Όμως αρνείται ότι εργάσθηκε για τη ΔΕΗ.
“Στο Βήμα”, δηλώνει ” ήμουν ρεπόρτερ καλύπτοντας το δικαστικό δελτίο και αυτό δεν είχε καμιά σχέση με τη δουλειά μου στον ΟΤΕ. Και όταν λέω ότι δούλευα για τον ΟΤΕ, πραγματικά εννοώ ότι δούλευα”, επισημαίνει η ίδια. ¨Μπορώ να αναφέρω ότι, το 95% των εργαζομένων σε παρόμοιες εργασίες, δεν κάνουν τίποτα.” Πρόσθεσε ότι, ήταν σύνηθες για τους πολιτικούς να κανονίζουν τέτοιες δουλειές ως χάρες. Ο Σίμος Κεδίκογλου, εκπρόσωπος τύπου της κυβέρνησης, δήλωσε από την πλευρά του ότι μέλη της συνδικαλιστικής ένωσης των δημοασιογράφων έχουν το δικαίωμα να εργάζονται σε τέτοιες εταιρείες κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, και βέβαια μόνο αν δεν υπάρχει για αυτούς σύγκρουση συμφερόντων.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Μεταξύ κρασιού και ποικιλίας κεμπάπ, μια κρύα βραδιά του Οκτωβρη του 2004, ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Κώστας Καραμανλής κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στους δυνατούς της ελληνικής κοινωνίας. “Δε θα αφήσουμε”, είχε πει” πέντε νταβατζήδες και πέντε κεκτημένα συμφέροντα να επηρεάζουν την πολιτική μας ζωή”, σε μια συνάντηση στην ταβέρνα Μπαϊρακτάρης στη Αθήνα, σύμφωνα με τους παρευρισκόμενους. Δεν είχε συγκεκριμενοποιήσει για ποιον χτυπούσε η καμπάνα.
Οι επόμενες προσπάθειες του Καραμανλή να περιορίσει την πρόσβαση των ιδιοκτητών μίντια σε κυβερνητικά συμβόλαια αντιμετωπίσθηκε με μετωπικές επιθέσεις από τον Τύπο. Αλλά στο τέλος, η ήττα ήρθε από την Ευρωπαίκή Επιτροπή: το 2005, υποστήριξε ότι τα σχέδια του Καραμανλή έρχονταν σε αντίθεση με τους νόμους της Ε.Ε. περι ανταγωνισμού, αναγκάζοντάς τον να τα πετάξει στην κάλαθο των αχρήστων. Από τότε, καμιά σημαντική προσπάθεια δεν έγινε για να αντιμετωπισθεί η διαπλοκή των συμφερόντων. Οι πολιτικοί που τα βάζουν με τα αφεντικά των media ρισκάρουν να βρουν τον Τύπο εναντίον τους, σύμφωνα με έναν έλληνα πολιτικό που μίλησε στο Reuters για τις εμπειρίες του, όταν ήταν υπουργός σε πρώην κυβέρνηση. Κάποια στιγμή ανέφερε χαρακτηριστικά ότι, ένας ιδιοκτήτης ένός μέσου του ζήτησε να τον βοηθήσει να σταματήσει μια δικαστική έρευνα στις μπίζνες του επιχειρηματία. Και σε μια άλλη περίπτωση, ένας ιδιοκτήτης εφημερίδας που χρώσταγε ένα εκατομμύριο ευρώ σε μια κρατική εταιρεία έκανε επαφή για να κάνει συμβιβασμό και να αποφύγει το χρέος.
Είπε λοιπόν: ” Θα βάζω μια διαφημιστική καταχώρηση κάθε μέρα για την κρατική εταιρεία στην εφημερίδα για αντάλλαγμα” Περίμενε λοιπόν εγώ να τηλεφωνήσεω στην εταιρεία και να κάνω τη συμφωνία. Αρνήθηκα όμως να μεσολαβήσω” είπε ο πρώην υπουργός, που μίλησε υπό το καθεστώς ανωνυμίας. Είπε άλλωστε ότι, αμέσως ξεκίνησαν οι αρνητικές αναφορές εναντίον του από την εφημερίδα του εκδότη.
Η επιμονή που δείχνουν τα φαινόμενα σύγκρουσης συμφερόντων αντικατοπτρίζεται στην πρόσφατη Έρευνα για τη Διαφθορά (Corruption Perceptions Index) που δημοσίευεσε η διεθνής Διαφάνεια (Transparency International ή TI). Η Ελλάδα κατέλαβε την 94η θέση – 14 θέσεις χαμηλότερα από το 2011 και έλαβε τη χειρότερη βαθμολογία για χώρα της Ευρωζώνης, ενώ περιληπτικά η εν Ελλάδι οργάνωση της ΤΙ ανέφερε ότι, “υπάρχουν σημαντικά δομικά προβλήματα όσον αφροά στον εκτελεστικό, το δημοσιογραφικό και επιχειρηματικό τομέα της χώρας”.
Ο Σίμος Κεδίκογλου, δηλώνει τώρα ότι η κυβέρνηση επιθυμεί να ομαλοποιήσει τις εκπομπές, να μεταρρυθμίσει το καθεστώς των αδειών υπό όρους και να εισαγάγει νομοθεσία που θα δημιουργήσει τους κανόνες που θα ρυθμίζουν για πάντα την τηλεοπτική αγορά.
Ακόμη όμως και χωρίς νομοθεσία, το περιβάλλον αλλάζει. Μέχρι το 2013, η ελληνική οικονομία θα έχει συρρικνωθεί κατά το 1/4 τα τελευταία 5 χρόνια. Οι οικονομικές πιέσεις έχουν ενταικοποιηθεί. Η διαφημιστική δαπάνη έχει συρρικωνθεί και μια πρόσφατη έκθεση του Reuters σχετικά με τους ισολογισμούς των δημοσιογραφικών ομίλων δείχνει ότι 18 αθηναϊκές εταιρείες έχουν ανακοινώσει ζημίες του ύψους των 2 δις Ευρώ.
Την ίδια ώρα, οι διεθνείς δανειστές της Ελλάδας, επιθυμούν να δουν πραγματικές μεταρρυθμίσεις σε αντάλλαγμα για τα δις που δανείζουν. Απαιτούν, δηλαδή, να μπουν επίτροποι στις Τράπεζες, τοποθετημένοι από την Τρόικα που θα κάτσουν μέσα στα διοικητικά τους συμβούλια και θα δίνουν το τελικό ΟΚ στις εγκρίσεις μεγάλων δανείων, συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων που προορίζονται για δημοσιογραφικούς ομίλους.
Οι εφημερίδες Έθνος και Βήμα αντέδρασαν σ’ αυτή την πρόταση με δυναμικά editorial. “Η Ελλάδα δεν είναι αποικία” έγραψε ο Ψυχάρης στην πρώτη σελίδα του Βήματος: “Απευθύνομαι σε εκείνους που πιστεύουν ότι αυτό που το Γ’ Ράιχ απέτυχε να κάνει, θα επιτευχθεί τώρα από τους Ευρωπαίους γυρολόγους του χρήματος”.
