Του Δημήτρη Παπαδάκη
Μετά και τις τελευταίες ανακαλύψεις στην Αμφίπολη, όπως το ψηφιδωτό με τον Πλούτωνα και την Περσεφόνη, η ελληνικότητα του μνημείου είναι πλέον αδιαμφισβήτητη. Τώρα πλέον μπορεί κανείς να δει σε ένα καθαρά συμβολικό επίπεδο την αρχαιότητα και όχι μόνο την ελληνική, μέσα από τρεις πύλες… Τρεις πύλες μέσα από από τις οποίες μπορούμε να δούμε την ιστορία μας, την πολιτική, την εθνική, την οικονομική, την πολιτιστική.
Η πρώτη είναι η πύλη των λεόντων στις Μηκύνες. Η πύλη αυτή μας εισάγει στο Μηκυναϊκό κόσμο, ένα κόσμο που μας φέρνει στο μυαλό τον Τρωϊκό πόλεμο, τα Ομηρικά Έπη, τους μυθολογικούς κύκλους της ελληνικής τραγωδίας και την προσωκρατική φιλοσοφία. Μας υπογραμμίζουν ακόμη η πύλη των λεόντων και ο Τρωϊκός πόλεμος τη “διαλλεκτική” και οδυνηρή σχέση των Ελλήνων με την Ασία, μια σχέση συνεχίστηκε με τα Μηδικά και τον Αλέξανδρο, τη συναντάμε σε όλες τις φάσεις της ιστορίας και φτάνει μέχρι τα ελληνοτουρκικά.
Η δεύτερη πύλη είναι τα Προπύλαια της Ακροπόλεως. Είναι η πύλη στην καλλιτεχνική, πνευματική και πολιτιστική κυρίως άποψη της αρχαιότητας. Τα Προπύλαια μας εισάγουν στον Παρθενώνα, αμφότερα δωρικού ρυθμού, μας εισάγουν δηλαδή στην αρχιτεκτονική, στη γλυπτική και τον Ελληνικό πεσσιμισμό που αποτυπώθηκε πάνω σε τέλεια, άφθαρτα μαρμάρινα σώματα για να καταδείξουν τον καημό των Ελλήνων για τη θνητότητά τους. Τα Προπύλαια και γενικότερα ο Παρθενώνας μας εισάγουν στην αρχή του τέλους της δημοκρατίας και του συστήματος της πόλης – κράτους. Τέλος της δημοκρατίας, γιατί ο Παρθενώνας χτίστηκε μέσα από τον εκφυλισμό της δημοκρατίας στην εποχή του Περικλή και τα χρήματα των συμμάχων των Αθηναίων που μετράπηκαν σε φόρου υποτελής. Και τέλος της πόλης – κράτους, γιατί όταν τέλειωσαν τα έργα της Ακροπόλεως ξεκίνησε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, που κατέστρεψε ουσιαστικά την κλασική Ελλάδα.
Η Αμφίπολη στο βαθμό που συνδέεται με την βασιλική μακεδονική οικογένεια, ή το περιβάλλον του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ή έστω πράγματι χρονολογείται στο τέλος του 4ου αι.π.Χ, με την πύλη των σφιγγών, των καρυάτιδων και τον συνδυασμό τους μας εισάγει στην εποχή της αυτοκρατορίας και της σατραπείας, του οικουμενισμού και με μια προέκταση στο μέλλον στην εποχή της παγκοσμιοποίησης… Μας εισάγει πλέον στην εποχή που οι Έλληνες γίνανε πρότυπο για τον κόσμο, αλλά πλέον είχαν πάψει να “γεννούν” πολιτικά, φιλοσοφικά, καλλιτεχνικά. Είναι η εποχή της μίμησης και της παρακμής… Ίσως γι΄αυτό το συγκεκριμένο μνημείο έλαχε να είναι τάφος.
