Έλλειψεις στη χάραξη και την κατηγοριοποίηση των οικισμών
Με ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα για τη σύγχρονη και μελλοντική εικόνα του τόπου μας καταπιάνεται η μελέτη με τίτλο «Μελέτη μορφολογικών κανόνων δόμησης και Αρχιτεκτονικής, στις περιοχές εντός και εκτός οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκων, της Αιτωλοακαρνανίας», που εκπονείται από το ΥΠΕΚΑ. Το θέμα ουσιαστικά αφορά όλη την ύπαιθρο της Αιτωλοακαρνανίας, ωστόσο αρκετά προβλήματα εντοπίζει στη μελέτη το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας.
Πρώτα απ’ όλα η μελέτη αφορά την κατάταξη και την ομαδοποίηση των οικισμών σε κατηγορίες, την θέσπιση ζωνών προστασίας για την εντός και την πέριξ των οικισμών περιοχή ανά οικισμό, με σκοπό την προστασία και ανάδειξη της φυσιογνωμίας των οικισμών της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντος και τη σύνταξη κειμένων Πολεοδομικών Κανονισμών ανά Ομάδες οικισμών. Το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας μέσω της ομάδας εργασίας που συνέστησε για να υποβάλλει προτάσεις – παρατηρήσεις διαπίστωσε ισχυρές αντιφάσεις και αναντιστοιχίες με την πραγματικότητα κατ’ αρχήν στην καταγραφή και κατηγοριοποίηση των οικισμών. “Παρατηρείται μια επιφανειακή ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, για ένα θέμα που από τη στιγμή που θα τεθεί σε εφαρμογή θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την μελλοντική εικόνα της επαρχίας της Ελλάδας. Προχωρώντας στο τμήμα του Πολεοδομικού Κανονισμού της μελέτης προέκυψαν ακόμη μεγαλύτερες ενστάσεις ως προς το περιεχόμενο. Τα διατυπωμένα «επιτρέπεται» και «απαγορεύεται» της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, που παύει να είναι σύνθεση μέσω του τόσο συγκεκριμένου καθορισμού των χαρακτηριστικών του κελύφους. Χαρακτηριστικών που δεν βασίζονται σε υφιστάμενα πρότυπα αλλά μάλλον αποσκοπούν στο να αρθρώσουν μια «συμπαθητική» κατά την άποψη του μελετητή νεο-παραδοσιακά σκηνοθετημένη μορφή, παραμορφώνοντας εντελώς την όποια ιστορική, αισθητική, φιλοσοφική συνθετική προσέγγιση εμπεριέχει το θέμα της ένταξης νέας αρχιτεκτονικής σε ιστορικό περιβάλλον (αξιόλογο ή μη) ως προς την συνάφεια και την διακριτότητα” αναφέρει το ΤΕΕ.
Χαράξεις οικισμών χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν κρίσιμα στοιχεία
Σύμφωνα με το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας διαπιστώνονται προβλήματα στη σύνταξη των χαρτών και τη οριοθέτηση των οικισμών. Στη μελέτη ακολουθείται για κάθε οικισμό η χάραξη ενός μικρού και ενός μεγάλου δακτυλίου, όμως η χάραξη αυτή, σύμφωνα με το ΤΕΕ, δεν έγινε με τη δέουσα προσοχή, διοτι ενώ υποτίθεται ότι προσπαθεί να επιλύσει όλα τα συσσωρευμένα προβλήματα, η νέα χάραξη βρίθει προβλημάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα σύμφωνα με το ΤΕΕ είναι η περίπτωση του οικισμού της Στράτου, όπου ο μοναδικής σημασίας αρχαίος Ναός του Στρατίου Διός, το Αρχαίο Θέατρο Στράτου και το αρχαίο τείχος, τρία δηλαδή εμβληματικά μνημεία, δεν σημειώνονται καν… Το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας ζητά επίσης να ληφθούν υπόψη οι δασικοί χάρτες και οι χάρτες με ακτογραμμές και παραλίες, να γίνει οριοθέτηση ρεμάτων. “Ο σκοπός δεν είναι το πώς θα οικοδομήσουμε, αλλά πριν απ’ όλα το μπορούμε καν να οικοδομήσουμε. Και αυτό θα λυθεί όταν το τοπίο είναι απολύτως ξεκάθαρο, και όχι αντιφατικό όπως : να λέει το ΥΠΕΚΑ στον πολίτη: “θα χτισθεί τέτοιο κτίριο και μ΄ αυτό τον τρόπο και με αυτές τις αισθητικές προδιαγραφές, και το ΥΠΕ ή το ΥΠ. Γεωργίας να λένε ταυτόχρονα, ότι λυπούμαστε δεν μπορείτε να οικοδομήσετε διότι….”
Κατηγοριοποίηση των οικισμών με… υποκειμενικά κριτήρια
Έψαξαν οι μελετητές αλλά δεν βρήκαν παραδοσιακούς οικισμούς στην Αιτωλοακαρνανία, με κριτήρια τη διατήρηση αναλλοίωτου τοπικού χαρακτήρα όσον αφορά το κτιριακό απόθεμα και τον οικιστικό ιστό. Ο μη εντοπισμός ουδενός οικισμού που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει ως διατηρητέος, είναι σύμφωνα με το ΤΕΕ υποκειμενικός και εν μέρει οφείλεται στη μη καταγραφή (στα πλαίσια της μελέτης) όλων των μνημείων, αρχαίων και βυζαντινών, στη μη καταγραφή των αξιόλογων κτιρίων των οικισμών, ορισμένα ή πολλά, από τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν διατηρητέα, στο μη εντοπισμό του αρχικού πυρήνα (προ του 1940) του οικισμού κ.α
Η παράλειψη επισήμανσης κτιρίων ή αντιστοίχως οικισμών με αναλλοίωτο το πολεοδομικό πλέγμα, έχει ως αποτέλεσμα ότι αφ΄ ενός μεν ουδεις οικισμός χαρακτηρίζεται ως διατηρητέος και αφετέρου ο κατάλογος των οικισμών με ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ είναι εξαιρετικα περιορισμένος. Ενδεικτικά σημειώνεται η παράλειψη αναφοράς σε κτίρια του Απόκουρου με τη χαρακτηριστική λευκορόδινη ασβεστολιθική λιθοδομή και τα περίτεχνα σχεδία με χρήση μικρών κεράμων. Στο πολύ περιορισμένο κατάλογο με ενδιαφέροντες οικισμούς παρατηρούνται δυο ζητήματα: η παράλειψη οικισμών με έντονα παραδοσιακά και διατηρητέα στοιχεία (όπως το Πετροχώρι και η Ανάληψη του Δήμου Θέρμου, ο Πλάτανος, τα Κρυονέρια, το Νεοχώρι της Ορεινής Ναυπακτίας), των όποιων η διατήρηση και ανάδειξη θα ήταν πολύ σημαντικό στοιχειό για τη μελλοντική εξέλιξη της μορφολογίας του οικισμού, που είναι άλλωστε και ο βαθύτερος σκοπός της συγκεκριμένης μελέτης, αλλά και η συμπερίληψη οικισμών με παντελή έλλειψη αρχιτεκτονικού ή άλλου ενδιαφέροντος όπως τα Διαμαντέϊκα του Δήμου Αγρινίου. Για το συγκεκριμένο οικισμό, εάν υπήρχε κάποιο ελάχιστο ενδιαφέρον εγκειτο στην δόμησή του επί λόφου. Όμως ενώ μέχρι εδώ και δυο δεκαετίες δέσποζε η Εκκλησία στην κορυφή του λόφου, τώρα με την ανοικοδόμηση καλύφθηκε εντελώς από μορφολογικά αδιάφορα κτίρια. Τέλος η μελέτη δεν κάνει αναφορά σε εγκαταλελειμμένους οικισμούς, και τέτοιοι υπάρχουν αρκετοί στην Αιτωλοακαρνανία, που η εγκατάλειψή τους οφείλεται σε διαφόρους λόγους. Οι οικισμοί αυτοί διατηρούν ακέραιο το δομικό κέλυφος, και τη μορφολογία των κτισμάτων. Ένα ειδικό καθεστώς σε μερικούς εξ αυτών θα μπορούσε να συμβάλλει στην επενεπιστροφή.
Δείτε εδώ αναλυτικά τις παρατηρήσεις του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας
Δείτε εδώ :
την ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
τον ΠΙΝΑΚΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ
τον ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ
