Από 6% το 2000, σήμερα δέκα κρατικές πολυεθνικές ελέγχουν το 25% της παγκόσμιας οικονομίας, η δε άνοδός τους συνεχίζεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς
του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου@ europeanbusiness.gr
Αργά αλλά σταθερά, το ιδιωτικό κεφάλαιο οδεύει προς εξαφάνιση στην παγκόσμια οικονομία –αλλά θα κατηγορείται συνεχώς για όλα τα δεινά που ο νεοκρατισμός θα επαναφέρει στον πλανήτη μας. Πρόκειται για την πιο εκπληκτική και κυριολεκτικά απίστευτη αποπληροφόρηση που έχει να επιδείξει η ιστορία της επικοινωνίας και της δημοσιογραφίας.
Για παράδειγμα, οι δημοσιογράφοι-ιεραπόστολοι του κρατισμού μάς ζαλίζουν από το πρωί ως το βράδυ με τις μεγάλες ιδιωτικές πετρελαϊκές εταιρείες, όπως οι Shell, Exxon Mobil, οι οποίες μπροστά στις κρατικές εταιρείες πετρελαίου και ενέργειας της Ρωσίας, της Κίνας, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν είναι πραγματικοί νάνοι.
Αν προσθέσουμε δε και αντίστοιχες κρατικές εταιρείες της Λατινικής Αμερικής, τότε είναι ζήτημα αν οι ιδιωτικές εταιρείες πετρελαίου ξεπερνούν το 15% της παγκόσμιας αγοράς. Το υπόλοιπο 85% είναι κρατικά ελεγχόμενο. Το ίδιο συμβαίνει και με τον έλεγχο των πετρελαϊκών αποθεμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα τελευταία, ο ιδιωτικός τομέας αντιπροσωπεύει ποσοστό 3% και ο αντίστοιχος κρατικός 97%.
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε και κάτι που ξέφυγε από τα «λαγωνικά της δημοσιογραφίας» των Panama και Paradise Papers. Οι καταθέσεις των κρατικών πετρελαϊκών εταιρειών και κάποιων ανώτατων στελεχών τους στους φορολογικούς παραδείσους αντιπροσωπεύουν από μόνες τους το 20% σχεδόν του συνόλου του «άφαντου χρήματος». Μιλάμε, δηλαδή, για κάποια 600 δισεκατομμύρια δολλάρια, ήτοι δύο φορές το ελληνικό δημόσιο χρέος,
Πάμε όμως παρακάτω.
Στους τομείς των πετροχημικών, της παραγωγής ορυκτών, της κατασκευής αυτοκινήτων και όπλων, των ναυπηγείων, των τηλεπικοινωνιών, της αεροναυπηγικής, της παραγωγής χάλυβος και της διαχείρισης λιμένων, οι κρατικές εταιρείες της Κίνας, της Ρωσίας, του Αζερμπαϊτζάν, του Καζακστάν, της Αγκόλας, της Ινδίας, του Μαρόκου, της Βραζιλίας και της Ινδονησίας καλύπτουν το 50% της παγκόσμιας δραστηριότητας και έχουν υπό τον έλεγχό τους αμέτρητες δορυφορικές ιδιωτικές επιχειρήσεις μικρότερου μεγέθους αλλά άμεσα εξαρτημένες από τις μητρικές κρατικές.
Στην Ρωσία, για παράδειγμα, οι εταιρείες Norilisk Nickel (ορυκτά), Novolipetik Steel (χάλυβας), NMK Holding (μεταλλουργία), Metalloinvest και Evraz (χάλυβας) ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Στην Κίνα, η Avic (αεροπλάνα), η Huawei (τηλεπικοινωνίες) και η Lenovo (ηλεκτρονικοί υπολογιστές) είναι διαπλεκόμενες με το κράτος εταιρείες, οι οποίες διοικούνται από έναν μικρό κύκλο επιχειρηματιών φιλικών προς την πολιτική εξουσία.
Παρόμοια είναι η κατάσταση και γνωστών διεθνών εταιρειών όπως η ινδική Tata (αυτοκίνητα, χάλυβας, χημικά), η βραζιλιάνικη Vale (ορυκτά), η αλγερινή Cevital (είδη διατροφής), κ.α. Κατά κύριο δε λόγο οι παραπάνω εταιρείες, όπως και κάποιες χιλιάδες ακόμη, χρηματοδοτούνται αφειδώς από κρατικά επενδυτικά ταμεία (SWFS) των χωρών τους, με αποτέλεσμα να έχουν ιδιωτική αλλά και κρατική χάρη.
Οι κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να χρηματοδοτούν τις πιο πάνω μεγάλες εθνικές εταιρείες τυπώνοντας χρήμα, γιατί έτσι ο πληθωρισμός θα διαβρώσει την αξία των ενεργητικών τους. Γνωρίζουν επίσης ότι η απ’ ευθείας χρηματοδότηση των εταιρειών αυτών από τον προϋπολογισμό μπορεί να γίνει προβληματική σε εποχές οικονομικής αβεβαιότητας.
Έτσι, τα περίφημα SWFS παίζουν σημαντικό ρόλο τόσο ως οργανισμοί που δέχονται καταθέσεις από συναλλαγματικά πλεονάσματα εξαγωγών που πραγματοποιούν οι εταιρείες-πελάτες τους, όσο και ως επενδυτικά ταμεία με διαφόρων τύπων χαρτοφυλάκια (ακινήτων, κρατικών ομολόγων, κλπ.). Περιττόν δε να τονισθεί ότι οι αποδόσεις των κρατικών αυτών ταμείων έχουν, πέρα από οικονομικό, και σαφές πολιτικό περιεχόμενο.
Σημειώνουμε επίσης ότι ορισμένα από τα παραπάνω επενδυτικά ταμεία –εκ των οποίων μόνον ένα είναι δυτικό, αυτό της Νορβηγίας– είναι και οι βασικοί χρηματοδότες αντιδυτικών οργανώσεων και αντιφιλελεύθερων πολιτικών σχηματισμών. Λέγεται δε ότι δύο από αυτά στηρίζουν και την ισλαμική τρομοκρατία.
Τα ίδια SWFS έχουν επίσης σημαντικές πολιτικές και διοικητικές αρθρώσεις, ελέγχουν μέσα μαζικής επικοινωνίας και γνωρίζουν άριστα πώς να εκβιάζουν ανθρώπους των ιδιωτικών εταιρειών για να τούς φέρουν πιο κοντά στα δόκανα της κρατικής διαπλοκής. Χρησιμοποιούν δε και σαλτιμπάγκους τύπου Βασίλη Παπαδόπουλου (υπόθεση Πάνου Καμμένου) για να αλώνουν πολιτικά πρόσωπα και να αποκτούν τις σχετικές διασυνδέσεις.
Πανίσχυρο στο επίπεδο αυτό είναι το Kuwait Investment Authority, που κατέχει την τέταρτη θέση στον κόσμο. Ιδρύθηκε το 1953, όμως απέκτησε μεγάλη δύναμη από την πρώτη πετρελαϊκή κρίση και μετά, το 1973. Έτσι σήμερα το ΚΑΙ μαζί με τα αντίστοιχα funds της Σαουδικής Αραβίας, του Ντουμπάϊ, του Αμπού Ντάμπι και της Κίνας, αντιπροσωπεύουν πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολλάρια και έχουν απλώσει τα πλοκάμια τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Προσφάτως δε, στην πλούσια αυτή λέσχη ενός αντιδημοκρατικού καπιταλισμού έγιναν μέλη η Τουρκία, το Μεξικό και η Μαλαισία, χώρες όπου ο κρατικός τομέας αντιπροσωπεύει το 70% του Ακαθάριστου Εσωτερικού Προϊόντος τους.
Κατά τον πρόεδρο της Eurasia Group, Ian Bremmer, η ανάπτυξη του κρατικού καπιταλισμού από χώρες που δεν έχουν καμμία σχέση με την δημοκρατία και τις αρχές της είναι ένα φαινόμενο εξαιρετικά επικίνδυνο, διότι πρωτίστως τα πιο πάνω κρατικά μορφώματα τροφοδοτούν και στηρίζουν τον παγκόσμιο λαϊκισμό. Με άλλα λόγια, οραματίζονται να γίνουν οι δυτικές δημοκρατίες κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή τους.
Όπως θα έλεγε ο Γάλλος οικονομολόγος και συγγραφέας Ντανιέλ Κοέν, για τον κόσμο ο κίνδυνος έγκειται στο ενδεχόμενο η εντυπωσιακή ανάπτυξη του νεοκρατισμού να εξελιχθεί σε «ευημερία του κακού». Σε ένα φαινόμενο, δηλαδή, που με αφετηρία την Ευρώπη, στον 20ο αιώνα προκλήθηκαν δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι.
