Γράφει ο Νίκος Κωστακόπουλος
Εκπαιδευτικός – Δημοτικός Σύμβουλος Θέρμου
Παρότι το πλημμυρισμένο ρέμα υπερσκέλισε για λίγο το ένα από τα δύο αυτοσχέδια ξύλινα πεζογέφυρα της Κοσκινάς μετά την τελευταία μεγάλη πλημμύρα στο ορεινό Θέρμο, το γεφυράκι άντεξε στο όριο μία ακόμη νεροποντή. Δεν είναι η μοναδική φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο τα τελευταία χρόνια και το γεφύρι αντιστέκεται επάξια. Αυτό μαρτυρούν, εξάλλου, τα πετραδάκια που διακρίνονται σκορπισμένα σε ένα σημείο του καταστρώματός του, τα οποία τα ξέβρασε εκεί το μανιασμένο ποτάμι. Άλλος ένας χειμώνας πέρασε και το γεφυράκι παρέμεινε άθικτο.
Τα πεζογέφυρα αυτά, που τα συναντάμε στο Κοσκινόρεμα Γιδομανδρίτη πλησίον του οικισμού Κοσκινά της Τοπικής Κοινότητας Δρυμώνα, εξυπηρετούν πρωτίστως την κτηνοτροφία που είναι ανεπτυγμένη στην Κοσκινά, καθώς παρέχουν τη δυνατότητα διάβασης κατά τη χειμερινή περίοδο των ζώων για βοσκή από την πλαγιά στην οποία είναι χτισμένο το χωριό, όπου βρίσκονται και οι στάνες, στην απέναντι πλαγιά ανατολικά του χωριού.
Εξυπακούεται πως το ίδιο χρήσιμα είναι τα εν λόγω γεφύρια για όλους αυτούς που περιέρχονται στην περιοχή αυτή, (κυρίως κτηνοτρόφους και κυνηγούς), όπως βέβαια και για καθέναν που θα ήθελε να αποκομίσει την υπέροχη εμπειρία να διέλθει από αυτά τα γεφυράκια και να απολαύσει τα θέλγητρα της φύσης. Είναι αυτονόητο ότι το ίδιο χρήσιμα είναι τα γεφύρια και στα μικρά άγρια ζώα (όπως αλεπούδες, κουνάβια και άλλα) που πηγαινοέρχονται εκατέρωθεν του ρέματος τον καιρό που η ποσότητα του νερού που κατεβάζει το ρέμα δεν επιτρέπει τη διέλευσή τους από άλλο σημείο.
Τα αυτοσχέδια ξύλινα γεφύρια, τα οποία παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ευρέως, (και δεν έχουν πάψει να χρησιμοποιούνται ακόμη, σε μικρότερο βαθμό, βέβαια, λόγω της πληθυσμιακής συρρίκνωσης της περιοχής), για τη γεφύρωση ρεμάτων προς εξυπηρέτηση κυρίως αγροτοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων σε παραρεμάτιες περιοχές, τα συναντάμε σε μεγάλο αριθμό στην Κοιλάδα του Γιδομανδρίτη στο ορεινό Θέρμο, τόσο στον ίδιο τον Γιδομανδρίτη όσο και στα παραρέματά του.
Ποια είναι η τεχνική των αυτοσχέδιων ξύλινων πεζογέφυρων;
Κατ’ αρχήν επιλέγεται ένα σημείο όπου η κοίτη του ρέματος είναι αρκετά στενή, ώστε να μπορεί να γεφυρωθεί από τη μία άκρη στην άλλη. Αν αυτό δεν είναι δυνατό λόγω μεγαλύτερου πλάτους της κοίτης, επιλέγεται νε γεφυρωθεί ένα σημείο όπου δημιουργείται η κυρίως ροή του ρέματος ή του ποταμού.
Δύο ή τρία χοντρά και γερά ξύλα, με μήκος που να αντιστοιχεί στο απαιτούμενο κάθε φορά μήκος του γεφυριού, τα οποία προέρχονται συνήθως από ίσιους κορμούς μικρών ή και μεγαλύτερων δέντρων, συνήθως ελάτων που έχει παρασύρει το ποτάμι. Καμιά φορά, μάλιστα, χρησιμοποιούνται γι’ αυτόν τον σκοπό και αποσυρμένοι στύλοι από τις γραμμές των εναέριων δικτύων τηλεφωνοδότησης ή ηλεκτροδότησης. Τα ξύλα αυτά τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο κάθετα στη ροή του ρέματος, αφού ακουμπήσουν στις όχθες της κοίτης ή σε πρόχειρους τοίχους φτιαγμένους με πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό (ξερότοιχους) δεξιά κι αριστερά της ροής του ρέματος. Τα ξύλα αυτά προορίζονται να αποτελέσουν τα οριζόντια δοκάρια του γεφυριού.
Αν τυχαίνει, μάλιστα, να υπάρχει βράχος στο ένα ή και στα δύο σημεία όπου θα εδραστεί το γεφύρι ή και κανένας πλάτανος, τόσο το καλύτερο, καθώς είναι δυνατό το γεφύρι να εδραστεί στον βράχο ή να δεθεί με χοντρό σύρμα ή με συρματόσχοινο στον πλάτανο κι έτσι να ενισχυθεί η αντοχή του στις περιπτώσεις που αυτό χρειαστεί να παλέψει με τα ορμητικά νερά σε περιόδους μεγάλων πλημμυρών, αφού αυξάνεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό η πιθανότητα να μην παρασυρθεί από οποιαδήποτε πλημμύρα όσο μεγάλη κι αν είναι αυτή, ακόμη κι αν το νερό το υπερσκελίσει. Εκτός κι αν μεταφερθεί με το νερό κάποιο δέντρο ή μεγάλος θάμνος, πράγμα όχι ασύνηθες, οπότε τότε λίγες είναι οι πιθανότητες να γλιτώσει το γεφύρι.
Αφού τοποθετηθούν με ιδιαίτερη επιμέλεια τα δοκάρια και στερεωθούν σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερόμενα, καρφώνονται σε διάταξη κάθετη σ’ αυτά χοντρές σανίδες κομμένες σε μήκος τόσο όσο είναι το πλάτος που δημιουργήθηκε συνολικά από τα ξύλινα δοκάρια, το οποίο είναι συνήθως μικρότερο του ενός μέτρου, τόσο όσο απαιτείται για να περάσει ένας πεζός ή ένα ζώο, και το γεφύρι είναι έτοιμο. Εννοείται πως δεν υπάρχει τοποθέτηση κάγκελων για προστασία των διερχόμενων, καθώς κάτι τέτοιο επαφίεται στην προσοχή του εκάστοτε διερχόμενου, ανθρώπου ή ζώου.
Η αλήθεια είναι, βέβαια, πως σε πολλές περιπτώσεις ο χρόνος ζωής των αυτοσχέδιων αυτών γεφυριών στα ποτάμια και στα μεγάλα ρέματα περιορίζεται σε χρονικό διάστημα μικρότερο ακόμη και της μίας χρονιάς, καθώς συνήθως παρασύρονται από τις πλημμύρες του χειμώνα. Πολλές φορές, μάλιστα, γλιτώνουν από του χάρου τα δόντια όταν το ορμητικό νερό τα υπερσκελίζει, αλλά δεν τυχαίνει να κουβαλάει μαζί του ολόκληρους θάμνους ή και δέντρα ξεριζωμένα που θα τα συμπαρασύρουν.
Τα δύο ξυλογέφυρα της Κοσκινάς, όμως, έχουν αντέξει κάμποσους χειμώνες κι ακόμα περισσότερες άγριες κατεβασιές.
Σαν να είναι εφτάψυχα!
Κι όμως, δεν είναι αυτό. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η γερή και καλά μελετημένη δουλειά που έχει γίνει από τον κατασκευαστή τους, τον νεαρό κτηνοτρόφο και ασχολούμενο και με οικοδομικές εργασίες Κώστα Αθανασίου, ο οποίος μερίμνησε για την τήρηση όλων των προδιαγραφών που απαιτούνται για τη μακροημέρευση των γεφυριών, όπως αυτές περιγράφονται παραπάνω.
Συγκεκριμένα, αναφορικά με το Πάνω Ξυλογέφυρο, το οποίο είναι τοποθετημένο σε πολύ μικρό ύψος από την κοίτη του ρέματος, είναι ακουμπισμένο πάνω σε βράχο από τη δυτική πλευρά, (αυτός είναι και ο λόγος εξάλλου που τοποθετήθηκε σ’ αυτό το ύψος, για να υπάρχει δηλαδή ένα ασφαλές σημείο που θα παίζει τον ρόλο του βάθρου που δεν θα μπορεί να το παρασύρει η δύναμη του νερού και πιο ιδανικό τέτοιο σημείο δεν υπάρχει από τον βράχο), έστω κι αν το ύψος από την κοίτη δεν είναι το ιδανικό. Το άλλο άκρο του γεφυριού στην ανατολική πλευρά είναι δεμένο με συρματόσχοινο από τον παρακείμενο πλάτανο, ώστε σε περίπτωση που παρασυρθεί το γεφύρι από καμιά μεγάλη κατεβασιά, να εκτιναχθεί από την ορμή του ρεύματος στην ανατολική όχθη, όπου θα το κρατάει γερά το συρματόσχοινο που είναι δεμένο από τον πλάτανο, ώστε με την υποχώρηση των νερών να ξανατοποθετηθεί στην ίδια θέση. Ευτυχώς ως τώρα δεν έχει χρειαστεί να δοκιμαστεί αυτή η εφεδρική λύση.
Όσο για το Κάτω Ξυλογέφυρο, εδώ οι προδιαγραφές είναι ακόμη πιο καλές, καθώς αφενός το ύψος του είναι ικανοποιητικό, αφού είναι απίθανο να φτάσει ποτέ τόσο ψηλά το νερό, και αφετέρου τα βάθρα του είναι πολύ στέρεα. Συγκεκριμένα, το ανατολικό του βάθρο είναι ένας μεγάλος βράχος, ενώ το δυτικό βάθρο αποτελείται από τη φυσική κοίτη του ρέματος πάνω στην οποία έχει χτιστεί μικρού ύψους πέτρινος ξερότοιχος που υποστηρίζεται εκατέρωθεν από δύο μεγάλα ξύλα, τοποθετημένα σε σχήμα “V” πάνω στην κοίτη, στη γωνία του οποίου είναι δεμένο το γεφύρι. Τόσο τα δοκάρια του γεφυριού όσο και τα άλλα δύο ξύλα που σχηματίζουν το “V”, προέρχονται από καταργημένες εναέριες γραμμές του δικτύου τηλεφωνοδότησης και είναι πολύ γερά, αφού είναι και εμποτισμένα με ειδικό υλικό για ν’ αντέχουν περισσότερο στον χρόνο.
Είναι μάλιστα τόσο ταιριαστά στο περιβάλλον, αυτά τα δύο γεφυράκια, ξύλινα και μικρούτσικα, κοντά το ένα στο άλλο – μερικές δεκάδες μέτρα μόνο τα χωρίζουν – που μοιάζουν λες και είναι βγαλμένα από παραμύθι. Είναι δύο κουκλίστικα ξυλογέφυρα σε ένα πανέμορφο ρεματίσιο τοπίο. Δυο γεφύρια που αξίζει κάποιος να τα επισκεφθεί. Είναι κάτι εύκολο εξάλλου, αφού δεν απέχουν περισσότερο από δέκα λεπτά από το χωριό στη διαδρομή επί του μονοπατιού που οδηγεί από την εκκλησία του χωριού στη δέση. Εκεί απ’ όπου το νερό του ρέματος οδηγείται σε ελαστικό σωλήνα, που είναι τοποθετημένος στο παλιό αυλάκι, και μέσω αυτού μεταφέρεται στο χωριό και χρησιμεύει για την άρδευση των κτημάτων.
Στη θέση αυτή, εξάλλου, λίγο πιο πάνω από το Πάνω Γεφυράκι, βρίσκεται η συμβολή δύο ρεμάτων, του ρέματος που κατεβαίνει από την πηγή Κεφαλόβρυσο και του ρέματος του Νεροχωρίου, τα οποία μετά τη σμίξη τους σχηματίζουν το Κοσκινόρεμα. Πρόκειται για σημείο εξαίρετου φυσικού κάλλους, καθώς και τα δύο ρέματα έχουν από κάτι εντυπωσιακό να δείξουν στο σημείο της συμβολής τους. Το ρέμα του Κεφαλόβρυσου, έναν μικρό αλλά εντυπωσιακό καταρράκτη και το ρέμα του Νεροχωρίου μια στενή βράχινη κοίτη και λίγο πιο πάνω έναν πανέμορφο μικρό καταρράκτη.
Για τους πιο τολμηρούς υπάρχει η δυνατότητα να περάσουν από το Πάνω Γεφύρι σε ώρα πλημμύρας, (τα σχετικά στιγμιότυπα που προβάλλονται στη συνέχεια είναι χαρακτηριστικά) και να βρεθούν ακριβώς στο σημείο της συμβολής των ρεμάτων, προκειμένου να απολαύσουν την άγρια ομορφιά της αρχέγονης φύσης!
Αλλά και σε κάθε άλλη στιγμή, όλες τις εποχές του χρόνου, το πέρασμα από τα γεφύρια της Κοσκινάς αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία, γιατί τα γεφυράκια αυτά δεν είναι οποιαδήποτε γεφύρια!!
Είναι δύο κουκλίστικα ξυλογέφυρα σε ένα παραμυθένιο ρεματίσιο τοπίο στο ορεινό Θέρμο!!!
