Γράφει ο Δημήτρης Τριαντακωνσταντής
Η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι ένας βασικός μοχλός ανάπτυξης στον νομό Αιτωλοακαρνανίας. Δεδομένου ότι ο ενεργός πληθυσμός του νομού κατά το ήμισυ ασχολείται με την πρωτογενή παραγωγή, η χάραξη αγροτικής πολιτικής που να δίνει ευκαιρίες και κυρίως σε νέους αγρότες (μιας και ο αγροτικός πληθυσμός συνεχώς γηράσκει) αποτελεί άμεση προτεραιότητα.
Σύμφωνα με το ακόλουθο διάγραμμα, παρατηρείται μια σημαντική μείωση της απασχόλησης με την αγροτική παραγωγή τα τελευταία 50 χρόνια. Το 1970 ο αγροτικός πληθυσμός της Ελλάδας ήταν περίπου 45% ενώ τα τελευταία χρόνια δεν υπερβαίνει το 15% λόγω της αστικοποίησης και των μειωμένων ευκαιριών για απασχόληση νέων αγροτών. Στόχος αποτελεί λοιπόν η προσέλκυση νέων αγροτών παρέχοντας τα κατάλληλα κίνητρα (οικονομικές ενισχύσεις, εκπαίδευση, κτλ).
Μελετώντας την αγροτική ανάπτυξη της Αιτωλοακαρνανίας βρισκόμαστε μπροστά σε μία πραγματική πρόκληση, αλλά ταυτόχρονα και σε μία μεγάλη απορία:
πρόκληση από πλευράς ευκαιριών και απορία για το που βρισκόμαστε από πλευράς ανάπτυξης. Και αυτό διότι η Αιτωλοακαρνανία είναι μια περιοχή:
- με ποικιλία εδαφών που παρέχουν τη δυνατότητα καλλιέργειας μεγάλου αριθμού φυτών
- με επάρκεια αρδευτικού νερού που σπάνια βρίσκεται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας
- με σπάνιους και εκτεταμένους υγροτόπους με πλούσια βιοποικιλότητα
- με ήπιο κλίμα αλλά κυρίως και με 11 περίπου διαφορετικά μικροκλίματα σε επί μέρους περιοχές που διαμορφώνονται από το γεωγραφικό της διαμερισμό και ανάγλυφο
- με ζωικό κεφάλαιο από τα πιο μεγάλα και πιο δυναμικά σε όλη τη χώρα (1η περιοχή σε αριθμό αιγοπροβάτων και 2η σε αριθμό χοιρινών)
- με 3 ποταμούς, 5 φυσικές λίμνες και 3 τεχνητές
- με 5 λιμάνια και 3 αεροδρόμια
- με αρχαιολογικούς χώρους που καλύπτουν όλη την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας από τους μυθολογικούς χρόνους έως σήμερα
- με ανθρώπινο δυναμικό σχεδόν σταθερό τα τελευταία 50 χρόνια, αλλά και με ισχυρό κοινωνικό ιστό, αφού οι ταξικές διαστρωματώσεις δεν έχουν έντονο διαχωρισμό και διαφορές.
Έτσι οι προοπτικές ανάπτυξης του αγροτικού τομέα στην περιοχή της Αιτωλ/νίας δεν είναι καθόλου αξιοκαταφρόνητες. Με όλα λοιπόν τα ανωτέρω αντικειμενικά πλεονεκτήματα είναι απορίας άξιο πως η περιοχή αυτή, ο νομός αυτός, είναι από τους τελευταίους στην ανάπτυξη!
Οι προοπτικές για μια αειφόρο αγροτική ανάπτυξη στο νομό μας θα μπορούσαν να εστιαστούν στις παρακάτω περιπτώσεις:
- Φυτά μεγάλης καλλιέργειας (π.χ. ο αραβόσιτος, η μηδική, το βαμβάκι, τα κτηνοτροφικά φυτά, κλπ.) . Οι καλλιέργειες όμως αυτές εκτός από την συνήθη χρήση τους θα πρέπει να μελετηθούν και από την δυνατότητα αξιοποίησης τους από τις νέες τάσεις της γενετικής μηχανικής. Για παράδειγμα ο αραβόσιτος μπορεί να καλλιεργηθεί όχι μόνο για κτηνοτροφική αλλά και για άλλες χρήσεις, π.χ. παιδικές τροφές, προϊόντα ζαχαροπλαστικής, κόλλες, έλαια, κλπ.
- Αμπελουργία. Η περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας είναι ταυτισμένη με την οινάμπελο και τον οίνο από τους μυθικούς χρόνους (Οινέας-Οινιάδες κ.λ.π.). Παρόλο που τα τελευταία χρόνια η αμπελοκαλλιέργεια δεν αποτέλεσε κύρια γεωργική δραστηριότητα, φαίνεται ότι μετά την εγκατάλειψη του καπνού μπορεί να ανταγωνιστεί επάξια κλασικές οινοπαραγωγικές περιοχές της χώρας μας.
- Κηπευτικά. Η καλλιέργεια κηπευτικών για νωπή κατανάλωση και βιομηχανοποίηση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και έχει μεγάλες δυνατότητες επιτυχίας, αν μάλιστα εισαχθούν για εκμετάλλευση και νέα φυτά.
- Φυτά για παραγωγή ενέργειας. Ο τομέας αυτός είναι σχετικά καινούργιος και μπορεί να αναπτυχθεί σημαντικά στον νομό Αιτωλοακαρνανίας, περιοχή με οικολογικές ιδιαιτερότητες. Η παραγωγή βιοκαυσίμων (π.χ. βιοντήζελ) για κατανάλωσή τους από συμβατικούς κινητήρες μπορεί να προέλθει από φυτά όπως το βαμβάκι. Τα βιοκαύσιμα έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα της μειωμένης εκπομπής CO2 στην ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα τον μετριασμό του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.
- Αρωματικά, Φαρμακευτικά Φυτά – Ανθοκομία. Ο κλάδος αυτός απαιτεί υψηλό βαθμό οργάνωσης και διασύνδεσης με τα κέντρα διάθεσης.
- Βιολογικές καλλιέργειες – παραγωγή βιολογικών προϊόντων. Η ευαισθησία των καταναλωτών απέναντι στη χρήση αγροχημικών κατά την παραγωγή αγροτικών προϊόντων με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον έχουν δημιουργήσει υψηλές απαιτήσεις αλλά και ευκαιρίες στον νομό για την κάλυψη των αναγκών αυτών.
- Αγροτουρισμός- Οικοτεχνία. Οι περιοχές της ορεινής Ναυπακτίας, της Τριχωνίδας, του Βάλτου αλλά και άλλα τμήματα του νομού είναι σημεία όπου ο αγροτουρισμός σε συνδυασμό με την οικοτεχνία και την παραγωγή οικολογικών παραδοσιακών προϊόντων θα μπορούσε να προσφέρει ένα συμπληρωματικό, αν όχι κύριο εισόδημα στους κατοίκους.
- Κτηνοτροφία. Στην Αιτωλοακαρνανία υπάρχουν πολύ μεγάλες προοπτικές για την παραπέρα ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Η ανάπτυξη αυτή θα πρέπει να στηριχθεί, αν όχι σε αύξηση του αριθμού των εκτρεφομένων ζώων, κυρίως α) στην αύξηση των αποδόσεων με τη γενετική βελτίωση του πληθυσμού και την καλύτερη υγιεινή, ενσταυλισμό και διατροφή των ζώων, β) στη βελτίωση και ορθολογική χρήση των βοσκοτόπων γ) στην οργάνωση παραγωγής επώνυμων προϊόντων καθώς και παραδοσιακών ιδιοσκευασμάτων, δ) στη διαρκή ενημέρωση και στήριξη των κτηνοτρόφων και ε) στη με σύγχρονα μέσα τυποποίηση, διακίνηση και προβολή των κτηνοτροφικών προϊόντων προκειμένου να τύχουν της αποδοχής που τους αξίζει από τους καταναλωτές.
Για να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και να ανοίξουμε καινούργιες προοπτικές, κρίνεται αναγκαίο για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα να εξασφαλισθούν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως:
- Ανάπτυξη των συγκοινωνιών και των μέσων επικοινωνίας.
- Η ανάπτυξη του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας και κυρίως της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων.
- Οργάνωση της παραγωγής και διάθεσης (ομάδες παραγωγών, συνεταιρισμοί).
- Παροχή κινήτρων για επενδύσεις και συνένωση του κλήρου.
- Η ίδρυση Κέντρου Γεωργικής Έρευνας
Τελειώνοντας, μπορούμε να συνοψίσουμε ότι ο αγροτικός τομέας διέρχεται μια περίοδο κρίσης και προβλημάτων. Υπάρχουν όμως και ευκαιρίες που αν αξιοποιηθούν κατάλληλα μπορούν να δώσουν καινούργιες προοπτικές στην ανάπτυξη του νομού μας. Με την γεωργία και την κτηνοτροφία πορεύτηκαν μια σειρά γενεών της περιοχής μας. Σίγουρα θα πορευτούν και στο μέλλον!
* Ευχαριστώ τον γεωπόνο, Ηλία Ντζάνη, για τις ιδέες που μου δάνεισε.
