ιστορικές επιφυλλίδες
ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΑΙΟΙ
Προεστοί, Λόγιοι, Οπλαρχηγοί, Πολιτικοί
Κυκλοφόρησε το βιβλίο, του συμπατριώτη μας Νικολάου Θεοδ. Μήτση , από τις εκδόσεις ΗΡΟΔΟΤΟΣ , το οποίο και αναφέρεται λεπτομερώς και με αδιάσειστα στοιχεία για την προσφορά της ιστορικής οικογένειας των Μαυρομματαίων, οι οποίοι ως γνωστόν κατάγονταν από την εύανδρο Κατούνα Ξηρομέρου Αιτωλ/νίας και που διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στα τεκταινόμενα του αγώνα της εθνικής Παλιγγενεσίας κι όχι μόνον .
Οι Μαυρομματαίοι υπήρξαν άνδρες με αρετές, λόγιοι, πεφωτισμένοι, αλλά και αγωνιστές του ΄21, όπου προσέφεραν στην πατρίδα μέγιστες υπηρεσίες και με θύματα σε κάθε εθνικό προσκλητήριο. Πρόκειται για την εύανδρο οικογένεια της επαρχίας Ξηρομέρου που εντάχθηκε στις ιστορικές οικογένειες του ΄Εθνους και τα μέλη της δεν δίστασαν να προσφέρουν πάντοτε εξαιρετικές υπηρεσίες στην πατρίδα και στον τόπο τους , όπου και καταφρόνησαν δόξα, αξιώματα, πλούτη και προνόμια που είχαν εξ οφίτσιο , ως προεστοί – πρόκριτοι , απ’ τις τότε οθωμανικές διοικήσεις.
Οι Μαυρομματαίοι έχασαν κινητή και σημαντικότατη ακίνητη περιουσία στον αγώνα του ΄21 . Στον ξεσηκωμό του Γένους η παρουσία τους ήταν καταλυτική και στήριξαν ψυχή τι και σώματι τον αγώνα . Με την αρωγή τους τον στήριξαν όχι μόνο ενεργά, αλλά και στην πράξη, εφόσον εκτός από πολιτικοί ήταν και οπλαρχηγοί και συμμετείχαν σε αρκετές μάχες που διεξήχθησαν στα 1821-1828 αφήνοντας συγχρόνως και θύματα στον αγώνα της εθνικής Παλιγγενεσίας.
Για τους Μαυρομματαίους κατά την προεπαναστατική εποχή ελάχιστα είναι γνωστά αν και φυλάσσονται αρκετά στοιχεία από την οικογένεια, τα οποία μπορούν να ρίξουν φως επί του ρόλου που διαδραμάτισαν τότε. Αυτά είναι ατυχώς σειρά φιρμανιών πάνω σε μεμβράνες και στην αραβική γραφή, την οποία είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος, εκτός και αν γνωρίζει πολύ καλά την αραβική και τουρκική γλώσσα. Η δράση της οικογένειας, προεπαναστατικά, είχε επεκταθεί σε ολόκληρη την περιφέρεια του Κάρλελι ( Αιτωλ/νία ) φθάνοντας μέχρι και τον Εύηνο ποταμό.
Σ’ αυτή λοιπόν την αρχοντική οικογένεια των γραμμάτων και της εθνικής προσφοράς, την οικογένεια των Μαυρομματαίων από την Κατούνα Ξηρομέρου Ακαρνανίας, που η υπέρ του Γένους προσφορά τους εγκαινιάζεται από χρόνους μακρινούς, αρκετά οφείλει ο τόπος μας, μας αναφέρει με αδιάσειστα και τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία ο συγγραφέας του βιβλίου.
Αναντίρρητα λοιπόν η οικογένεια των Μαυρομματαίων εντάχθηκε στις ιστορικές οικογένειες του Έθνους και τα μέλη της δεν δίστασαν να προσφέρουν πάντοτε εξαιρετικές υπηρεσίες , ώστε να αποτελούν το σέμνωμα της περιοχής όχι μόνον της Κατούνας αλλά κι ολόκληρης της Επαρχίας Βονίτσης & Ξηρομέρου [ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ] , απ’ την οποία και κατάγονται και τα συμφέροντα της οποίας πολλές φορές και με διάφορους τρόπους με θέρμη και μέγιστο πατριωτισμό εξυπηρέτησαν .
Αυτά και άλλα πολλά άγνωστα μέχρι στιγμής στοιχεία , όπως τούρκικα χοτζέτια (μουσαρελές , ιλιάμι ) του 1798, προικοσύμφωνα του 1794, του 1821 και του 1829 , πληρεξούσια του 1809 , έγγραφα με αλληλογραφίες της οικογένειας , προαγωγές των Μαυρομματαίων σε αξιώματα όπως : επί Παλιγγενεσίας , επί Καποδίστρια και επί Όθωνα , πιστοποιητικά στρατιωτικών εκδουλεύσεων του 1835, αλλά και πολλά άλλα έγγραφα προερχόμενα από πρωτογενείς αρχειακές πηγές , θα έχει την δυνατότητα να δει ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου , τα με επιμονή και υπομονή ανέκδοτα μέχρι στιγμής ιστορικά στοιχεία που με πολυετή έρευνα και κόπο συλλέχθηκαν , καταγράφηκαν και παρουσιάζονται στο παρόν πόνημα , απ΄ τον εξ Αρχοντοχωρίου ( Ζάβιτσα ) Ξηρομέρου της Αιτωλ/νίας καταγόμενο Νικόλαο Θεοδ. Μήτση .
Το βιβλίο , ήδη , κυκλοφορεί ( Ιούλιος 2018 ) από τις Εκδόσεις ” ΗΡΟΔΟΤΟΣ” , Μαντζάρου 9 , Αθήνα , τηλεφ. : 2103626348 , www.herodotos.net
Οι σημαντικότεροι Μαυρομματαίοι καταγόμενοι από την εύανδρο Κατούνα Ξηρομέρου και των οποίων τα άγνωστα μέχρι τώρα ιστορικά στοιχεία θα τα δείτε στο βιβλίο που έχει προσφάτως εκδοθεί , είναι οι ακόλουθοι :
1. Μαυρομμάτης Μ. Μήτσος : ( …. – 1792 ). Προεστός – Πρόκριτος . Ήταν γιος του Μαυρομμάτη Μαυρομμάτη , όπου διετέλεσε Αγιάν Βιλαετλής του Κάρλελι (Αιτωλοακαρνανία). Δολοφονήθηκε το 1792 στη Λευκάδα από τους Κατσικογιανναίους – όργανα του Αλή πασά και τοπικούς αντιπάλους των Μαυρομματαίων – και θάφτηκε εντός του Αγίου Σπυρίδωνος Λευκάδος . [ πλήρης αναφορά στις σελ. 28 έως και 37 του βιβλίου ] .
2. Μαυρομμάτης Ιωάννης : ( 1779-1837 ). Ήταν γιος του Μήτσου Μαυρομμάτη , παντρεμένος , σύμφωνα με το προικοσύμφωνο του 1794 που υπάρχει στο βιβλίο , με την Μεσολογγίτισσα αρχοντοπούλα Μαρία Ευστ. Πεταλούδη και υπήρξε ο πρώτος δήμαρχος Εχίνου (1835) [ σελ. 37 ως και 42 του βιβλίου ] .
3. Μαυρομμάτης Γεώργιος :(1771-1836 ). Από τις σημαντικότερες προσωπικότητες εκείνης της εποχής. Ήταν γιος του Μήτσου Μαυρομμάτη και διετέλεσε πληρεξούσιος βουλευτής και Γερουσιαστής Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (1822) , πληρεξούσιος βουλευτής στην Β΄ εθνοσυνέλευση (1823 Άστρος) στην Γ΄ (1827 Τροιζήνα ) και στην Δ΄ 1829 ( Άργος ) , όπου στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση υπήρξε αντιπρόεδρος αυτής . Διετέλεσε υπουργός Οικονομίας της Ελλάδος από 30-5-1827 έως & 30-9-1827. Ήταν φίλα προσκείμενος του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια όπου και διορίστηκε απ΄ αυτόν : Έκτακτος Επίτροπος Σποράδων αρχές του 1828 και, στις 16-4-1828 διορίστηκε Έκτακτος Επίτροπος Αχαΐας ( Νομάρχης) , ονομάστηκε: Γερουσιαστής στις 14-8-1829 , Διοικητής Ύδρας και Σπετσών στις 6-1-1830 και επί Όθωνα διορίστηκε στις 28-4-1836 Σύμβουλος Επικρατείας . Η κόρη του Χάιδω , σύμφωνα με προικοσύμφωνο του 1821 που υπάρχει στο βιβλίο , παντρεύτηκε τον Νικόλαο Βαρνακιώτη γιο του στρατηγού της Δυτ. Ελλάδος Γεωργίου Νικολού Βαρνακιώτη . Πέθανε από άνοια στις 2 Μαΐου 1836 σε ηλικία 65 ετών και ο τύπος εκείνης της εποχής έγραφε για τον Γεώργιος Μαυρομμάτη τα εξής : “ Ετελεύτησε δε μετά τα περιστατικά εκείνα ο ευπατρίδης Ακαρνάν Γεώργιος Μαυρομμάτης καταλιπών μνήμην αγαθήν και αοίδιον τοις επιγιγνομένοις εν τοις εθνικοίς δελτίοις εις τας πλάκας της ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ “ . [ πλήρης αναφορά στις σελ. 42 έως και 84 του βιβλίου].
4. Μαυρομμάτης Γ. Τατσέλος : ( 1815-1896 ). Ήταν γιος του Γεωργίου Μαυρομμάτη (+1836) και εγγονός του Μήτσου Μαυρομμάτη . Διετέλεσε Διευθυντής Αστυνομίας Αθηνών (1863) , Νομάρχης , Αττικής και Βοιωτίας (1863) , Κυκλάδων , Φθιώτιδος , Φωκίδος ( 1864-66) , Διοικητής Γορτυνίας (1844) , Γραμματέας του υπ. Εσωτερικών (1844) , Βουλευτής Ξηρομέρου το 1851 και το 1862. Πέθανε άτεκνος. [ σελ. 84].
5. Μαυρομμάτης Αναστ. Αριστείδης : ( 1799- …. ). Ήταν γιος του Αναστασίου Μαυρομμάτη που πέθανε το 1826 στο Ναύπλιο και εγγονός του Μήτσου Μαυρομμάτη . Σπούδαζε ιατρική στην Πίζα της Ιταλίας και με την έναρξη της επανάστασης του ΄21 ήρθε στην Ελλάδα και αγωνίστηκε συφάμελα ως οπλαρχηγός ( Εκατόνταρχος) λαμβάνων μέρος από το 1821 ως και το 1828 στις μάχες : του Μακρυνόρους , στο Βραχώρι, στο Ζαπάντι , στο Λουτράκι Κατούνας , στον Αετό Ξηρομέρου , στη Βόνιτσα , στην Άρτα , στη Σπλάντζα – Φανάρι Πρεβέζης , στο Κομπότι ΄Αρτας , στο Πέτα , στη Ναύπακτο , στο Μεσολόγγι , στην Τρίπολη , στο Ναύπλιο , στην Κόρινθο , στα Δερβενάκια , στην Αθήνα , στη Χίο και στη Μάνη . Τις παραπάνω μάχες που έλαβε μέρος ο Αριστείδης Μαυρομμάτης , τις πιστοποιούν επιφανείς τότε αξιωματικοί όπως οι : Γεώργιος Βαρνακιώτης , Κίτσος Τζαβέλας , Αλ. Βλαχόπουλος , Χριστόφορος Περραιβός, Αλ. Μαυροκορδάτος , καθώς και ο Ιωάννης Μαυρομιχάλης του οποίου διετέλεσε και υπασπιστής του.Διετέλεσε φρούραρχος Επιδαύρου Λιμηράς (1842) καθώς και Αγ. Πέτρου Κυνουρίας Αρκαδίας . Το 1845 διετέλεσε φρούραρχος Βονίτσης και το 1847 ονομάστηκε ταγματάρχης στη βασιλική Φάλαγγα . Σχετικό προικοσύμφωνο του 1829 , που περιλαμβάνεται στο βιβλίο , μαρτυρεί ότι η αδελφή του Βασιλική παντρεύτηκε τον χιλίαρχο Σπύρο Καρπούζη καταγόμενο από τον Βάρνακα Ξηρομέρου . [ σελ. 89 ως και 97 του βιβλίου].
6. Μαυρομμάτης Πάνος ή Καφαντάρης : Υπήρξε χιλίαρχος στον αγώνα του ΄21 και ήταν γιος του Σταμούλη και εγγονός του Μαυρομμάτη Μαυρομμάτη . Πολέμησε στο Πέτα , στην Άρτα, στο Μακρυνόρος και στο Μεσολόγγι. Σχετικό πιστοποιητικό στρατιωτικών εκδουλεύσεων του , υπογεγραμμένο το 1834 από επιφανείς τότε προκριτοδημογέροντες του Μεσολογγίου , βεβαιώνει τις πολυσχιδείς αγωνιστικές περγαμηνές του. [ σελ. 98 έως 102 του βιβλίου].
7. Μαυρομμάτης Ν. Πάνος : ( ….- 1770) . Ήταν γιος του Νικολάου Μαυρομμάτη . Υπήρξε ισχυρός παράγων επί Κούρτ πασάτων Ιωαννίνων , έφερε δε το πατριδωνυμικό παρατσούκλι με το οποίο ήταν γνωστός ως Πάνο Κατούνας . Ήταν άνθρωπος που συνοίκησε τα χωριά πέριξ της Κατούνας και συντέλεσε στην ανάδειξη της ως πρωτεύουσα του Ξηρομέρου . Διετέλεσε Αγιάν Βιλαετλής του Κάρλελι (Αιτωλ/νία) . Αν και Αγιά Βιλαετλής του Κάρλελι , συμμετείχε από τους πρώτους στα Ορλωφικά και , στην πολιορκία του Βραχωρίου (1770) πιάστηκε , αιχμαλωτίστηκε και απαγχονίστηκε από τους Τούρκους . [σελ. 103 ως 107 του βιβλίου].
8. Μαυρομμάτης Π. Νικόλαος : (1771-1817)
Ήταν γιος του Πάνου Μαυρομμάτη (+1770) . Σπούδασε ιατρική στη Γαλλία και στην Μπολόνια της Ιταλίας , καθώς και Φιλοσοφία . Διετέλεσε αργότερα γιατρός του Μουχτάρ γιου του Αλή πασά των Ιωαννίνων. Δίδαξε στην Ιόνιο Ακαδημία και υπήρξε διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Πίζας . Πέθανε από λιθίαση το 1817 στο Λιβόρνιο της Ιταλίας στην ακμή της φιλοσοφικής και επιστημονικής του καριέρας . Υπήρξε Φιλικός στον αγώνα του ΄21 και ως Λόγιος και Φιλόσοφος ήταν συνεχιστής του έργου των δασκάλων του Γένους : Ευγενίου Αιτωλού , Αναστασίου Γορδίου , Δημητρίου Παμπλέκη , Κοσμά Αιτωλού κλπ ελληνιστών εκείνης της περιόδου . [ σελ. 107 ως 112 του βιβλίου].
9. Μαυρομμάτης Ν. Επαμεινώνδας : ( 1791-1826). Ήταν γιος του ιατροφιλόσοφου Νικολάου Μαυρομμάτη (+1817). Σπούδασε ιατρική στις Παραδουνάβιες χώρες όπου και μυήθηκε το 1819 στη Φιλική Εταιρεία από τον Κωνσταντίνο Πεντεδέκα . Όταν ξέσπασε η επανάσταση εργάζονταν ως γιατρός στο Γαλάζιον της Ρουμανίας . Το 1822 ήρθε στην Ελλάδα & έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος Ξηρομέρου στη Συνέλευση της Δυτ. Χέρσου Ελλάδος. Ορίστηκε από τον Μαυροκορδάτο έπαρχος Βλοχού και Τριχωνίδας(1823). Ως λόγιος και διατριβών στο εξωτερικό πίστευε ότι η ανεξαρτησία της Ελλάδος θα ερχόταν μόνον με τη βοήθεια των ξένων δυνάμεων. Πίστευε ακόμη ότι το Γένος υπήρξε «ανώριμο» για να δει το φως της ελευθερίας, καθότι υπήρξε απαίδευτο. Πέθανε κατά τη διάρκεια του αγώνα ξαφνικά στο Ναύπλιο στις 10 Φεβρουαρίου 1826 πάμφτωχος και τα έξοδα κηδείας του πραγματοποιήθηκαν από δαπάνες φίλων και συγγενών του. [ σελ. 112 έως 117 του βιβλίου ].
10. Μαυρομμάτης Ν. Γεωργάκης : (- 1820). Ήταν γιος του Νικολάου Μαυρομμάτη και εγγονός του Πάνου Μαυρομμάτη(+1752) και αδελφός του Πάνου (+1770) του ονομαζόμενου και Πάνου Κατούνα . Ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων που αντιμάχονταν τους Μαυρομματαίους τον είχε περιορίσει κλεισμένο σε Μοναστήρι του Ξηρομέρου . Οι απόγονοι του ονομάζονται Γεωργακαίοι και , εξ αυτού του κλάδου , ανεδείχθησαν άνδρες επιφανείς ( Δικαστές, στρατιωτικοί , πολιτικοί , διπλωμάτες , δήμαρχοι κ.λπ ) που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στα τεκταινόμενα της Ακαρνανίας κατά το τελευταίο ήμισυ του 19ου και στο πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνος . [ σελ. 119 ].
11. Μαυρομμάτης Γ. Ιωάννης : Ήταν γιος του Γιωργάκη Μαυρομμάτη (+1820) και διετέλεσε Γραμματέας στο Γενικό Επιτελείο Στρατού (1847), Πρόεδρος Πρωτοδικών Καλαμάτας και Λαμίας (1842) , Νομάρχης Αττικής –Βοιωτίας (1864) , Αρεοπαγίτης (1854) .Είχε γιο τον Επαμεινώνδα Μαυρομμάτη τον μετέπειτα βουλευτή και υπουργό Εσωτερικών το 1912. [ σελ. 119 του βιβλίου ].
12. Μαυρομμάτης Αναγνώστης ή Πάνος : Ήταν γιος του Γιωργάκη Μαυρομμάτη (+1820). Διορίσθηκε το 1829 από τον Ιωάννη Καποδίστρια Δασμοτελώνης στα νεοσύστατα τότε Τελωνεία του Δραγαμέστου ( Αστακός ) και του Μύτικα Ξηρομέρου . Συμμετείχε ενεργά στην εξέγερση των Ακαρνάνων αξιωματικών κατά του Όθωνα το 1836 ( ΓΑΚ. Υπ. Στρατ. Μ.Κ , φάκ.23 ) . [ σελ. 124 του βιβλίου].
13. Μαυρομμάτης Γ. Τάτζης. Ήταν γιος του Γιωργάκη Μαυρομμάτη (+1820) . Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα του 1821 και έφερε τον βαθμό του Χιλίαρχου , ενώ το 1829 επί Καποδίστρια έφερε τον βαθμό του Εκατόνταρχου στη χιλιαρχία του Βάσου Μαυροβουνιώτη . [σελ.124 του βιβλίου ].
14. Μαυρομμάτης Φιόρος : (1795-1826). Ήταν γιος του Γιωργάκη Μαυρομμάτη (+1820) . Υπήρξε γενναίος , φιλόπατρις και στον αγώνα του ΄21 έφερε τον βαθμό του αντιστράτηγου . Πολέμησε στη Βόνιτσα , στο Πέτα, στον Αετό Ξηρομέρου , στο Μακρυνόρος , στο Αιτωλικό . Σκοτώθηκε τέλους του 1825 μέσα στο Μεσολόγγι όπου πολεμούσε υπό τον στρατηγό Δήμο Τσέλιο. [ σελ.139 έως 145 του βιβλίου ].
15. Μαυρομμάτης Γ. Νικόλαος : ( 1790-1878 ) . Λόγιος . Ήταν γιος του Γιωργάκη Μαυρομμάτη (+1820) . Η σημαντικότερη εκ των « Γεωργακαίων» Μαυρομματαίων προσωπικότητα εκείνης της εποχής . Διετέλεσε Γραμματέας και υπασπιστής του Ιωάννη Καποδίστρια (1819, 1827) όπου τον συνόδευε σε όλα του τα ταξίδια στην Ευρώπη . Το 1824 ήλθε στην Ύδρα κομίζοντας προς τον Λάζαρο Κουντουριώτη και Αλεξανδρο Μαυροκορδάτο τα εις το δάνειο της Αγγλίας αφορώντα έγγραφα . Το 1825 επέστρεψε στην Ελβετία κοντά στον Καποδίστρια και επανήλθε στην Ελλάδα μαζί του το 1828 .Διετέλεσε Νομάρχης Λακωνίας (1828) , Διοικητής Άργους ( 1830) , Ειρηνοδίκης Αθηνών (1842) , Βουλευτής (1843, 1845) . Συνέταξε ως πληρεξούσιος βουλευτής και μέλος της Επιτροπής το Σύνταγμα του 1843 . Διετέλεσε επίσης Φροντιστής στρατοπέδου Δυτικής Ελλάδος (1828), Πεντακοσίαρχος στην Πολιτική Φρουρά Δυτ. Ελλάδος (1831) , Πρόξενος Ηπείρου και Αλβανίας (1842) , Πρόξενος Ρωσίας (1848) , Γερουσιαστής (1851-1862) . Πέθανε στις 30-12-1878 στην Αθήνα όπου και ετάφη σε οικογενειακό του τάφο στο Α΄ Κοιμητήριο των Αθηνών ( 2ο Τμήμα, αριθ. τάφου 245) . [ σελ. 125 έως 137 του βιβλίου].
16. Μαυρομμάτης Ν. Σπυρίδων. (…… – +2/3/1916). Ήταν γιος του Νικολάου Μαυρομμάτη (+1878). Διετέλεσε Πρωτοδίκης Αθηνών και αργότερα μετετάχθη στο Ελεγκτικό Συνέδριο ως Σύμβουλος. Συνδέθηκε με τα άρθρα του πρωθυπουργού , Χαρίλαου Τρικούπη , « Τις πταίει και Παρελθόν και Ενεστώς » , άρθρα που απεικόνιζαν την τότε πολιτική κατάσταση. Ο εισαγγελέας Εφετών Γ. Θανόπουλος απηύθυνε κατηγορία κατά του πρωθυπουργού Χαριλάου Τρικούπη και , ο Σπυρίδων Μαυρομμάτης , ως πρόεδρος του τριμελούς Συμβουλίου Δικαστών , εξέδωσε μετά θάρρους αναλόγου εκείνου του Τερτσέτη και Πολυζωίδη στη δίκη του Κολοκοτρώνη, το απαλλακτικό βούλευμα επί της εισαγγελικής κατηγορίας. [ σελ. 138 του βιβλίου].
17. Μαυρομμάτης Π. Γεώργιος . ( 1829 – 1892) . Ήταν γιος του Δασμοτελώνη του Ξηρομέρου Αναγνώστη ή Πάνου Μαυρομμάτη και διετέλεσε επί σειρά ετών δήμαρχος Εχίνου (Κατούνα Ξηρομέρου) από το 1861 ως το 1888. Ως δήμαρχος και πολιτικός παράγων του Ξηρομέρου υπήρξε φίλα προσκείμενος του πρωθυπουργού Χαριλάου Τρικούπη με τον οποίο & τον συνέδεε ειλικρινή φιλία. [ σελ.149 έως 150].
18. Μαυρομμάτης Γ. Ξενοφών . ( 1869-1940). Ήταν γιος του δημάρχου Εχίνου Γεωργίου Μαυρομμάτη (+1892) . Διετέλεσε και αυτός δήμαρχος Εχίνου ( Κατούνα Ξηρομέρου) & ακολούθησε όπως όλοι οι Μαυρομματαίοι την πολιτική . Εκλέγονταν συνεχώς από το 1905 και επί σειρά ετών βουλευτής Ξηρομέρου . Διετέλεσε αντιπρόεδρος της Βουλής και Γενικός Διοικητής Ηπείρου. Συνέβαλε τα μέγιστα για το καπνικό στο Ξηρόμερο όπως και για την ύδρευση της Κατούνας Ξηρομέρου . Έργο του είναι η κατασκευή των ομβροδεξαμενών στα ορεινά τμήματα του Ξηρομέρου όπως π.χ η στέρνα στον Μπούμιστο ( υψόμ. 1500μ) και η στέρνα στη Βελούτσα περιφέρειας Βασιλόπουλου Ξηρομέρου ). [ σελ . 151 έως 152 του βιβλίου ] .
19. Μαυρομμάτης Ιω. Επαμεινώνδας . ( 1846-1928) . Ήταν γιος του Γιάννη Μαυρομμάτη ( Γραμματέα του ΓΕΣ και Αεροπαγίτη ) και , εγγονός του Γιωργάκη Μαυρομμάτη (+1820) . Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και διετέλεσε Πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη , στην Οδησσό και στην Κεντίγκη. Εκλέχτηκε τέσσερες φορές βουλευτής Ξηρομέρου με τον Χαρίλαο Τρικούπη. Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών (1910) επί Κυβερνήσεως Δραγούμη εισηγηθείς τον ΓΨΒ΄ νόμο περί μονιμοποιήσεως των υπαλλήλων του υπ. Εσωτερικών. Επίσης διετέλεσε 15 έτη πρόεδρος του Μετοχικού Ταμείου Δημοσίων υπαλλήλων. Με δαπάνες του , ανεγέρθη το « Μαυρομμάτειον Νηπειαγωγείον » κληροδότημά του στην περιοχή της Άνω Δάφνης Αττικής . Πέθανε και ετάφη σε οικογενειακό τάφο στο Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών ( Τμήμα 7ο , τάφος 144). [ σελ. 150 έως 151 του βιβλίου].
20. Μαυρομμάτης Γ. Γρηγόριος ( 1868-1932). Ήταν γιος του δημάρχου Γεωργίου Μαυρομμάτη (+1892) . Διετέλεσε δήμαρχος Εχίνου (Κατούνα) το 1904-1908 , καθώς και Γενικός Οικονομικός Επιθεωρητής του υπ. Οικονομικών και Γενικός Διευθυντής υπουργείου Επισιτισμού επί κυβερνήσεως Δραγούμη . [ σελ. 152 ] .
21. Μαυρομμάτης Γ. Ιωάννης . Ήταν γιος του δημάρχου Γεωργίου Μαυρομμάτη (+1892) . Διετέλεσε και αυτός δήμαρχος Εχίνου ( Κατούνα ) το 1908-1912 . Ο γιος του Γεώργιος , 24 ετών τελειόφοιτος Νομικής και έφεδρος αξιωματικός κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, σκοτώθηκε στο Τεπελένι στις 9 Μαρτίου 1941.[ σελ. 153] .
