Του Δημήτρη Παπαδάκη
Κουβεντιάζοντας για το ασφαλιστικό μπαίνει ένα δίλημμα ανάμεσα στο διανεμητικό και το κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Δυστυχώς όμως ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ δεν θέλουν να εξηγήσουν στους πολίτες τι ακριβώς συμβαίνει με αυτό το τόσο σημαντικό πρόβλημα.
Το ελληνικό ασφαλιστικό είναι διανεμητικό, γιατί η τωρινή γενιά εργαζομένων «διανέμει» δικό της εισόδημα προς τις παλιότερες γενιές για τις συντάξεις τους. Έτσι προέκυψαν στα χρόνια της Μεταπολίτευσης οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόωρες συντάξεις. Η ιδιαιτερότητα όμως είναι ότι τα διανεμητικά συστήματα δουλεύουν καλά όταν υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι και λίγοι συνταξιούχοι. Όταν όμως αυτό αντιστρέφεται και παράλληλα υπάρχουν προβλήματα, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση της μαύρης εργασίας, τότε χρειάζονται προσαρμογές, όπως αύξηση των ορίων ηλικίας, ο περιορισμός των πρόωρων συντάξεων και τελικά οι μειώσεις στις συντάξεις. Αυτό συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και όλοι οι συνταξιούχοι θεωρούν ότι η σύνταξή τους δεν αντιστοιχεί στις εισφορές που πλήρωσαν στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.
Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα οι εισφορές του κάθε εργαζόμενου επενδύονται σε κάποιον λογαριασμό και όταν αποχωρεί από την εργασία έχει προκύψει ένα συνολικό ποσό. Βάσει αυτού και του προσδόκιμου ζωής του θα πάρει μια ορισμένη σύνταξη. Η διαφορά είναι ότι στο διανεμητικό σύστημα όμως το ρίσκο αναλαμβάνει πρωτίστως η κοινωνία, όχι το άτομο, ενώ στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα το ρίσκο αναλαμβάνει ο κάθε ασφαλισμένος γιατί τα χρήματά του επενδύονται σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, η απόδοση των οποίων όμως κάνει κύκλους…
Υπάρχουν όμως και συστήματα που βρίσκονται κάπου ανάμεσα, το λεγόμενο σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης. Π.χ στην Ολλανδία υπάρχει μια αρκετά χαμηλή εθνική σύνταξη, αλλά οι εισφορές των εργαζομένων επενδύονται και λειτουργεί ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα που προσθέτει σημαντικά στο τελικό ποσό της σύνταξης. Επειδή η γήρανση του πληθυσμού πλήττει κυρίως τα διανεμητικά συστήματα, σταδιακά τις προηγούμενες δεκαετίες πολλές χώρες εφάρμοσαν το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης. Στην Ελλάδα αυτό δεν έγινε και έτσι βρεθήκαμε στο καναβάτσο. Είναι προφανές ότι έστω και με καθυστέρηση κάτι αντίστοιχο πρέπει να γίνει και εδώ, γιατί είναι βέβαιο πως έχουμε λάθος σύστημα τουλάχιστον για την τρέχουσα συγκυρία. Τίθεται όμως ο αστερίσκος της εποπτείας του ιδιωτικού πυλώνα της ασφάλισης, για να μην προκύψει κάποια “ΑΣΠΙΣ”… Η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο, χρειάζεται όμως ένα ανάλογο και αυστηρό θεσμικό πλαίσιο για την εποπτεία. Και εδώ είναι η ουσία όχι μόνο του διλήμματος, αλλά και άλλων σημαντικών θεμάτων της ελληνικής οικονομίας. Αν δηλαδή το κράτος μπορεί παίξει τον ρόλο του ως αδέκαστος επόπτης της αγοράς… Όμως η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην ασφάλιση, δεν πρέπει να μας φοβίζει. Γιατί, τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία θα είχαν βάλει λουκέτο -στην ουσία χρεοκόπησαν- αν δεν υπήρχαν οι επιχορηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό.
