Του Δημήτρη Παπαδάκη
Η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με την απόφασή της να ονομάσει «Προστατεύοντας τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής» το χαρτοφυλάκιο που απένειμε στον Έλληνα Επίτροπο Μαργαρίτη Σχοινά και να συμπεριλάβει σε αυτό αρμοδιότητες σχετικές με τη μετανάστευση άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση στην Ευρώπη, αφού πολλοί αντέδρασαν εκτιμώντας ότι ο τίτλος του χαρτοφυλακίου και οι αρμοδιότητες του μεταναστευτικού προβλήματος υπονοούν ότι είναι απειλή για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής οι μετανάστες και οι πρόσφυγες.
Βεβαίως θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πως ακριβώς εννοεί η φον ντερ Λάιεν την προστασία του «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής». Η ίδια ως υποψήφια για την προεδρία της Κομισιόν είχε μιλήσει για περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης, ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων και επίσπευση της δημιουργίας ευρωπαϊκής ακτοφυλακής. Με ενδιαφέρον αναμένεται τι τελικά θα κάνει με τα «φονικότερα σύνορα στον κόσμο» όπως χαρακτήρισε -και δικαιολογημένα- τα σύνορα της Μεσογείου.
Ευρώπη σημαίνει Διαφωτισμός
Τι είναι όμως ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής»; Μάλλον μιλάμε για «τρόπο ζωής» με την έννοια των αξιών που συνιστούν ένα πολιτισμό. Και ο πολιτισμός της Ευρώπης είναι ο πολιτισμός της ανοχής, της ανεξιθρησκείας, της δημοκρατίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, του κράτους Δικαίου, του σεβασμού στις μειοψηφίες, του κοσμικού κράτους. Είναι ο πολιτισμός της ειρηνικής συνύπαρξης ανθρώπων με διαφορετικές παραδόσεις, διαφορετικές θρησκείες και γλώσσες. Αυτές οι αξίες, αυτά τα κεκτημένα -για να λέμε την αλήθεια- έχουν απειληθεί και από Ευρωπαίους, αλλά και από μια μερίδα μεταναστών (ακόμη και δεύτερης γενιάς) που δεν δείχνουν διάθεση ενσωμάτωσης. Και υπάρχουν πλέον ισχυρότατες ενδείξεις πως κάποιοι βάζουν άλλες αξίες, τις θρησκευτικές τους λόγου χάρη, πάνω από τις ευρωπαϊκές. Είδαμε και πάθαμε όμως στην Ευρώπη να απαλλαγούμε από το θρησκευτικό μεσαίωνα του χριστιανισμού. Ας μην τον ξαναζήσουμε στην ισλαμική του εκδοχή. Χύθηκαν ποταμοί αίματος για να μπορούν να συνυπάρχουν καθολικοί και προτεστάντες. Στην Ευρώπη μετά τους θρησκευτικούς πολέμους ήλθε ο Διαφωτισμός! Αυτόν καλείται σήμερα η Ευρώπη να διαφυλάξει! Είδαμε την Ευρώπη στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα να γίνεται το θέατρο δύο παγκοσμίων πολέμων. Είδαμε όμως στη συνέχεια την ειρηνική συμβίωση κρατών και λαών και τη προσπάθειά τους να συνενωθούν μέσα από δημοκρατικές και ειρηνικές διαδικασίες, πράγμα που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία.
Ανεκτικός απέναντι σε κάποιον που δεν είναι ανεκτικός;
Μπορεί άραγε η Ευρώπη να είναι ανεκτική με ανθρώπους που δεν είναι οι ίδιοι ανεκτικοί; Και μπορεί τέτοιους ανθρώπους να τους ενσωματώσει; Δεν είναι παράλογο, ούτε ακροδεξιό να θες να συνεχίσεις να ζεις με τον τρόπο που ζούσες, να κάνεις τη βόλτα σου στη Βαρκελώνη χωρίς να φοβάσαι ότι κάποιος στο «όνομα του θεού» θα σε ισοπεδώσει με ένα φορτηγό, να πηγαίνεις σε μια συναυλία στο Παρίσι χωρίς να φοβάσαι ότι κάποιος θα σε «θερίσει» με ένα καλάσνικοφ φωνάζοντας «Αλλάχ ακμπάρ». Είναι εθελοτυφλία να μην συνδέσεις την τρομοκρατία με την παρουσία φονταμενταλιστών μουσουλμάνων στην Ευρώπη και τη διαχείριση του μεταναστευτικού. Η λύση βεβαίως δεν είναι τα κλειστά σύνορα σε μια Ευρώπη που αντιμετωπίζει μάλιστα δημογραφικό πρόβλημα. Όμως από την άλλη δεν μπορείς να «εισάγεις» ανθρώπους, που αρνούνται να ενσωματωθούν στο πολιτισμό της Ευρώπης. Η λύση θα έρθει μόνο όταν οι θρησκευτικοί ηγέτες εξηγήσουν στο ποίμνιό τους ότι οι πολεμόχαρες αναφορές ιερών κειμένων έχουν ιστορική αξία για την εποχή που γράφτηκαν και δεν μπορούν να γίνουν οδηγός της ζωής για το σημερινό πιστό.
Κάποτε το Ιράν υπήρξε δυτικότροπο, όταν όμως οι επικράτησαν οι φονταμενταλιστές μουσουλμάνοι επιβλήθηκε μια θεοκρατική δικτατορία που έπληξε βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν οι μουσουλμάνοι στην Ευρώπη γίνουν πλειοψηφία πληθυσμιακά, τότε τι θα συμβεί;
