Του Δημήτρη Παπαδάκη
Η ελληνική οικονομία έχει τόσα μα τόσα προβλήματα, που χρειάζεται, ένα πλέγμα πολλών δραστικών μέτρων ώστε να έρθει η πολυπόθητη ανάπτυξη. Χρειάζεται διαρθρωτικές αλλαγές, χρειάζεται άνοιγμα επαγγελμάτων, χρειάζεται μείωση της γραφειοκρατίας, παρέμβαση στο ασφαλιστικό σύστημα, πάταξη της φοροδιαφυγής, μείωση της φορολογίας, περιορισμό της διαφθοράς, μείωση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης. Όμως το σημαντικότερο όλων είναι ένα υγιές τραπεζικό σύστημα. Ανάπτυξη με τραπεζικό σύστημα που ασθενή δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί οι τράπεζες είναι κάτι σαν την καρδιά για την κυκλοφορία του αίματος. Και οι ελληνικές τράπεζες παραμένουν ακόμη ασθενείς…
Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας η φετινή έκθεση ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Αν και η χώρα βγήκε τον Αύγουστο του 2018 από το μνημόνιο, η θέση της στην παγκόσμια κατάταξη ανταγωνιστικότητας υποχώρησε το 2019 κατά δύο θέσεις και βρέθηκε στην 59η θέση, από την 57η το 2018, μεταξύ 140 χωρών. Μάλιστα, έχουν αφήσει πίσω την Ελλάδα ακόμη και χώρες όπως η Κολομβία, ενώ η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκεται κάτω από την Ελλάδα στη φετινή έκθεση ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ είναι η Κροατία (63η θέση). Μεταξύ των αιτιών της πτώσης της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας είναι η αύξηση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων (45,6% επί του συνόλου των δανείων, σύμφωνα με την έκθεση, από 36,3% που αναφέρεται στην αντίστοιχη έκθεση του 2018).
Αυτή η «σιωπηλή» εκτίναξη των «κόκκινων» δανείων στην Ελλάδα στη διάρκεια του τελευταίου έτους κυριολεκτικά τρομάζει. Και εύλογα απορεί κανείς πως ένα πρόβλημα που δεν λύθηκε μέσα στην περίοδο τριών μνημονίων θα λυθεί τώρα… «Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας καθώς το ποσοστό τους είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη», σημείωσε πρόσφατα ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. Το σχέδιο «Ηρακλής», που εκπονήθηκε κατά τα ιταλικά πρότυπα από την Κυβέρνηση και εγκρίθηκε από την Ε.Ε. είναι τώρα η μεγάλη ελπίδα για να ξεφορτωθούν οι τράπεζες από τους ισολογισμούς τους τα «κόκκινα» δάνεια. Και είναι βέβαια εύστοχη η ονομασία του σχεδίου από τη στιγμή που χρειάζεται ένας άθλος προκειμένου να μειωθούν τα περισσότερα αναλογικά «κόκκινα δάνεια» στην Ευρώπη. Αρκεί όμως ο «Ηρακλής»; «Το σχήμα αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση αντιμετώπισης του προβλήματος. Δεδομένου όμως του μεγέθους αυτού του προβλήματος, το βήμα αυτό δεν είναι αρκετό και πρέπει σε αμέσως επόμενο στάδιο να συμπληρωθεί και από άλλα, περισσότερο ολιστικά και συστημικά σχήματα» είπε πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας και πρόσθεσε ότι «θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και το ζήτημα της αναβαλλόμενης φορολογίας με τρόπους συμβατούς με τους κανόνες περί κρατικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Πρόκειται για ένα λογιστικό τρικ -απολύτως νόμιμο και εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα- με το οποίο οι συστημικές τράπεζες της χώρας έχουν το δικαίωμα να θεωρούν ως «κεφάλαιο» τις επιστροφές φόρων που θα λάβουν στο μέλλον από το Δημόσιο. Η αναβαλλόμενη φορολογική πίστωση ήταν ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στην περίοδο της κρίσης και της ανυποληψίας της ελληνικής οικονομίας, σήμερα όμως που η χώρα προσπαθεί να επιστρέψει στην κανονικότητα, λειτουργεί ως εμπόδιο στην προσέλκυση υγιών επενδυτικών κεφαλαίων. Αυτό το «κεφάλαιο» πρέπει κάποια στιγμή να αντικατασταθεί με πραγματικά κεφάλαια από πραγματικούς επενδυτές… Ούτε εδώ μέχρι στιγμής διαφαίνεται λύση στο πρόβλημα. Και το παράδοξο είναι πως αυτό το επίσης σημαντικό πρόβλημα των τραπεζών ο SSM, o Μόνιμος Εποπτικός Μηχανισμός των ευρωπαϊκών τραπεζών, τουλάχιστον ακόμη το βάζει σε δεύτερη μοίρα.
Το βέβαιο είναι πως όσο οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να παίξουν και πάλι το ρόλο που παίζουν σε κάθε υγιή οικονομία, παρέχοντας δηλαδή δάνεια, τόσο η επιστροφή στην κανονικότητα θα αργεί…
