Του Δημήτρη Παπαδάκη
Lex malla, lex nulla έλεγαν οι αρχαίοι ημών Λατίνοι, που πάει να πει πως ο κακός νόμος, δεν είναι καθόλου νόμος. Η πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ) που παρουσίασε τον Δείκτη Νομοθετικής Ποιότητας κατάφερε να μετρήσει κάτι που ξέραμε, αλλά δεν γνωρίζει την πλήρη του έκταση. Την πολυνομία και την κακονομία στην Ελλάδα.
Τα ευρήματα πολλά και ενδιαφέροντα. Η μελέτη του ΚΕΦίΜ αφορά τους 41 νόμους και τις 36 κυρώσεις που ψηφίστηκαν στη Βουλή το 2018. Πρώτα από όλα καθώς ο μέσος άνθρωπος διαβάζει περί τις 300 λέξεις το λεπτό, με 8 ώρες ανάγνωση την ημέρα, θα χρειάζονταν 60 εργάσιμες ημέρες για την ανάγνωση της νομοθετικής παραγωγής του 2018! Εντυπωσιακό αν μη τι άλλο εύρημα. Αυτό σημαίνει πως δεν είναι μονάχα ο Χρυσοχοΐδης που δεν διάβασε το Μνημόνιο… Πόσοι από τους 300 πιστεύετε πως ανάλωσαν 60 οκτάωρα για να διαβάσουν τους νόμους που πέρασαν από τη Βουλή; Αυτός ο τεράστιος όγκος μας προϊδεάζει και για τα υπόλοιπα.
Κανένας από τους δεν πληροί τις προϋποθέσεις καλής νομοθέτησης που ορίζει ο ισχύων (4622/2019) ή ο προηγούμενος (4048/2012) σχετικός νόμος. Το 61% των νόμων και κυρώσεων του 2018 τροποποιούν τουλάχιστον έναν νόμο που τέθηκε σε ισχύ από το 2015 έως το 2018, ψηφίστηκε δηλαδή από την ίδια κυβέρνηση. Το 73% των νόμων του 2018 περιλαμβάνουν διατάξεις με αναδρομική ισχύ, η αναδρομικότητα των οποίων αιτιολογείται μόνο στο 7% των περιπτώσεων. Το 95% των νόμων και το 33% των κυρώσεων του 2018 περιείχαν τροπολογίες. Από αυτούς, το 95% περιέχει τουλάχιστον μία τροπολογία άσχετη με το κύριο αντικείμενο, ενώ το 97% περιέχει τουλάχιστον μία εκπρόθεσμη τροπολογία. Από τις 248 συνολικά ψηφισθείσες τροπολογίες, το 85% είναι άσχετες με το κύριο αντικείμενο και το 72% εκπρόθεσμες. Το 25% των νόμων του 2018 δεν ψηφίστηκε με την κανονική διαδικασία στην Βουλή, αλλά ακολούθησε την επείγουσα ή την κατεπείγουσα διαδικασία. Για κάθε νόμο του 2018 αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 25 εξουσιοδοτήσεις για Υπουργικές Αποφάσεις. Από αυτές τις συνολικά 1.036 εξουσιοδοτήσεις για Υπουργικές Αποφάσεις που δίνονται σε νόμους, μόνο το 20% ενεργοποιήθηκε εντός 6 μηνών από την ψήφιση του σχετικού νόμου. Το αντίστοιχο ποσοστό για την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων είναι 7%.
Όλα αυτά κάτι σημαίνουν. Όταν το 2018 ψηφίστηκαν 248 τροπολογίες, τούτο σημαίνει ότι το πελατειακό πολιτικό σύστημα χρησιμοποιεί την εξαίρεση (τροπολογία) για να παραβιάσει τον γενικό κανόνα δικαίου που πρέπει να είναι η νομοθέτηση. Όταν ο αριθμός των εξουσιοδοτήσεων για Υπουργικές Αποφάσεις είναι 14 ανά νόμο, τούτο συνιστά de facto αλλοίωση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, αφού οι υπουργοί νομοθετούν δίνοντας εξουσιοδότηση στους εαυτούς τους να ρυθμίζουν θέματα που θα έπρεπε να αποφασίζονται από το Κοινοβούλιο. Όταν οι 6 στους 10 νόμους του 2018 τροποποιούν άλλους νόμους που τέθηκαν σε ισχύ είτε το ίδιο έτος, είτε τα 3 τελευταία έτη, τούτο σημαίνει έλλειψη σχεδιασμού και ένα ατελείωτο ράβε-ξήλωνε. Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά τις συνυπογραφές των νόμων, καταλαβαίνουμε ότι οι τόσες πολλές συναρμοδιότητες μειώνουν και τον βαθμό εφαρμογής τους, καθώς η ευθύνη γι’ αυτό, μετακυλίεται από το ένα Υπουργείο στο άλλο.
Ο μεγάλος ιστορικός Θουκυδίδης είχε πει «χείροσι νόμοις ἀκινήτοις χρωμένη πόλις κρείσσων ἐστὶν ἢ καλῶς ἔχουσιν ἀκύροις», σε ελεύθερη μετάφραση «πιο πολύ προοδεύει το κράτος που έχει νόμους υποδεέστερους, αλλά εφαρμοζόμενους, παρά εκείνο που έχει μεν σωστούς νόμους, αλλά μένουν άκυροι, ανεφάρμοστοι». Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα.
