Του Δημήτρη Παπαδάκη
Δεν είναι απλά Πρωτοχρονιά σήμερα! Είναι και η αρχή μιας νέας δεκαετίας. Δεν θα πρέπει καθόλου να το ξεχνάμε αυτό. Γιατί, αν κάνουμε ένα μίνι απολογισμό της δεκαετίας, που πέρασε τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, θα διαπιστώσουμε πως το 2009 ήταν σχεδόν τρέλα να φανταστεί κανείς γεγονότα όπως η Αραβική Άνοιξη, τον Ντόναλντ Τραμπ ένοικο του Λευκού Οίκου ή πως ο Αλέξης Τσίπρας θα γίνονταν επί τεσσεράμισι χρόνια Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Τελικά όμως το απίθανο σενάριο για το μέλλον γίνεται πραγματικότητα. Υπό αυτή την έννοια αυτό που σήμερα μοιάζει απίθανο μπορεί το 2029 να έχει ήδη συμβεί. Έτσι είναι τα πράγματα σε ένα πλέον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο και αντιμέτωπο με μεγάλες προκλήσεις. Οι τεχνολογικές δε εξελίξεις και η ανατολή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης έχουν δημιουργήσει ήδη τις προϋποθέσεις για κοσμογονικές αλλαγές σε πολλούς τομείς, με επιπτώσεις θετικές, αλλά και αρνητικές, που δύσκολα μπορούμε να τις φανταστούμε.
Είναι αδύνατο, όσο και να θέλουμε, να προβλέψουμε το μέλλον. Το τι θα συμβεί σε 10 ή 20 χρόνια δεν μπορούμε να το προβλέψουμε. «Εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί» έχει πει ο Καβάφης για τα μελλούμενα. Όμως μάλλον θα πρέπει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση για να… «ακούσουμε» κάτι. Για να μην φτάσουμε ποτέ να πούμε –και να δανειστούμε ξανά στίχους του Αλεξανδρινού- «αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω».
Στην Ελλάδα έχουμε το κακό χούι να ομφαλοσκοπούμε, να μην θέλουμε να παρακολουθήσουμε το τι συμβαίνει έξω στον κόσμο. Και φυσικά αρνούμαστε να αλλάξουμε. Σήμερα στην Ελλάδα και παρά τη δεκαετή κρίση, ένας νέος αν δεν σχεδιάζει να μεταναστεύσει σε κάποια άλλη χώρα, τότε σίγουρα η αμέσως επόμενη θετική για τον ίδιο εξέλιξη θα ήταν ένας διορισμός στο Δημόσιο. Όμως αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να είναι βιώσιμο. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι σε μια σειρά από σημαντικά προβλήματα (παιδεία, υγεία, δικαιοσύνη, επιχειρηματικότητα), όπου σχεδόν καθημερινά διαπιστώνουμε την υστέρησή μας αρνούμαστε να υιοθετήσουμε τις καλές πρακτικές αναπτυγμένων χωρών, προσποιούμενοι ότι δεν τις βλέπουμε. Τα προηγούμενα χρόνια μέσα από τις μνημονιακές «οδύνες» καταφέραμε να ισορροπήσουμε σχετικώς τα της οικονομίας αποφεύγοντας τις περιπέτειες ενός Grexit. Ωστόσο το χαμένο έδαφος που πρέπει να καλυφθεί είναι πολύ μεγάλο, ενώ στην ανατολή της νέας δεκαετίας ο γεωπολιτικός κίνδυνος για τη χώρα φαντάζει ως ο σημαντικότερος των επόμενων ετών. Ακριβώς λοιπόν επειδή οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που περιβάλλουν τη χώρα είναι πολλοί, επιβάλλεται η οικονομική της ισχυροποίηση το ταχύτερο δυνατόν.
Το σχήμα είναι απλό. Μετά την οικονομική αποδυνάμωση, έρχεται και η γεωπολιτική, εθνική αποδυνάμωση. Αυτό σίγουρα το έχει σκεφτεί η απέναντι πλευρά του Αιγαίου που συνεχώς της ανοίγει η όρεξη…. Το ζήτημα είναι αν εμείς έχουμε τη διάθεση στη δεκαετία που ξεκινά να αντιστρέψουμε το διαφαινόμενο ρου των γεγονότων. Αν δεν «ακούμε» τα «προσερχόμενα», σίγουρα δεν θα έχουμε πράξει σοφά…
Σοφοί δε προσιόντων
Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή
αυτών κάποτ’ εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης
