Του Δημήτρη Παπαδάκη
Σαν σήμερα πριν από 24 χρόνια ο ελληνικός στόλος επέστρεφε στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας από το ανατολικό Αιγαίο ηττημένος (από τη διπλωματία και όχι την πολεμική τακτική) και μεταφέροντας τις σωρούς των ηρώων, υποπλοίαρχων Χριστόδουλου Καραθανάση και Παναγιώτη Βλαχάκου και του αρχικελευστή Έκτορα Γιαλοψού, οι οποίοι σκοτώθηκαν όταν το ελικόπτερό τους κατέπεσε κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα Ναυαρίνο, αφού νωρίτερα είχε εξακριβώσει την παρουσία Τούρκων κομάντο στη Δυτική Ίμια.
Βεβαίως σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη θέση του Πολεμικού Ναυτικού είναι ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου (vertigo). Ωστόσο, χωρίς να έχει τεκμηριωθεί μέχρι και σήμερα, υπάρχει διαδεδομένη στην Ελλάδα η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε, είτε από το Τουρκικό Ναυτικό, είτε από τους τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί, και ότι η αληθινή αιτία της πτώσης αποκρύφτηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη. Έχει βέβαια σημασία ο τρόπος με τον οποίο έχασαν τη ζωή τους αυτοί οι τρεις αξιωματικοί, αλλά όταν μιλάμε για διατεταγμένη υπηρεσία σε συνθήκες κρίσης, όποιος κι αν είναι αυτός τρόπος, σίγουρα έχουμε να κάνουμε με ήρωες.
Το μεγάλο ζητούμενο όμως είναι αν οι επόμενοι ήρωες θα χάσουν τη ζωή τους για την Ελλάδα του κατευνασμού ή για την Ελλάδα του «μολώνλαβέ». Άραγε όλα όσα σημάδεψαν εκείνη την κρίση, όλα όσα διαπιστώθηκαν ως αίτια της ήττας θεραπεύτηκαν ή είναι ακόμη εδώ και θα τα δούμε στην επόμενη κρίση;
Αμέσως μετά την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Λευκό Οίκο, από την ελληνική κυβέρνηση διέρρευσε ότι οι ΗΠΑ θα κάνουν παρέμβαση με επίσκεψη του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Μάθιου Πάλμερ αρχικά στην Τουρκία και μετά στην Ελλάδα. Το ταξίδι αυτό μπορεί να μην έγινε ακόμη, αλλά ο Τραμπ τηλεφώνησε στον Ερντογάν και «υπογράμμισε τη σημασία η Τουρκία και η Ελλάδα να επιλύσουν τις διαφορές τους στην Ανατολική Μεσόγειο». Η λιτή ανακοίνωση του Λευκού Οίκου όμως για το περιεχόμενο της συζήτηση στην ουσία απεικονίζει την πάγια και αμετάβλητη ουδετερότητα των ΗΠΑ, όπως αυτή καταγράφεται από την δεκαετία του ’70. Εν ολίγοις «βρείτε τα». Η Ελλάδα δηλαδή ζητά παρέμβαση των ΗΠΑ και η απάντηση της υπερδύναμης είναι ουδετερότητα στην καλύτερη των περιπτώσεων. Και ίσως στην επόμενη κρίση να δούμε ξανά, όπως στα Ίμια, άλλους αμερικανικούς διαύλους να δρουν υπέρ της Τουρκίας.
Τι άλλαξε λοιπόν από τα Ίμια έως σήμερα; Ακόμη και το «ευχαριστώ» του Σημίτη, αντικαταστάθηκε από μια Συμφωνία με τις ΗΠΑ για τις βάσεις, μια συμφωνία που μάλλον αντιστοιχεί σε «χίλια ευχαριστώ», αφού δίνει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα χρήσης των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Στεφανοβίκειο και την Λάρισα, καθώς επίσης και του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης. Μια συμφωνία που κατά τραγική ειρωνεία κυρώθηκε στη Βουλή τις μέρες της επετείου των Ιμίων, αλλά αυτή τη φορά έφερε την υπογραφή μιας αριστερής Κυβέρνησης (υπογράφτηκε τον Οκτώβριο του 2019 με την επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ, ΜάικΠομπέο). Και όλα αυτά για την ουδετερότητα των Αμερικανών, με έναν Πρόεδρο που η Αμερική βοά (και όχι μόνο για αντιπολιτευτικούς λόγους) ότι «κάνει χάρες στον Ερντογάν» για καθαρά προσωπικούς επιχειρηματικούς λόγους.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρισκόμαστε 24 χρόνια μετά τα Ίμια. «Κρεμασμένοι» στο αμερικανικό άρμα. Δεν θα μπορούσαν βέβαια να είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Όμως κάποια στιγμή η Ελλάδα πρέπει να σκεφτεί τι θα έκανε αν στον πλανήτη υπήρχαν μόνο η Τουρκία και η Ελλάδα.
