Του Δημήτρη Παπαδάκη
Τρεις μήνες διορία έδωσε το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προκειμένου να αιτιολογήσει το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων, διαφορετικά η Bundesbank, η Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας, θα πρέπει να σταματήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Μια εβδομάδα μετά ο προβληματισμός που προκαλεί η είδηση συνεχίζεται. Και ας υπάρχουν οι διαρροές της γερμανικής κυβέρνησης στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία πως η υπάρχει “λύση” στο ζήτημα που προέκυψε. Η Μέρκελ φέρεται να περιέγραψε ωστόσο την κατάσταση ως -υπό προϋποθέσεις- «ιάσιμη», ωστόσο τα γερμανικά δίκτυα μετέδωσαν ότι η Καγκελάριος δήλωσε αισιόδοξη ότι μπορεί να βρεθεί μια λύση, εφόσον η ΕΚΤ εξηγήσει αναλυτικά την προσέγγισή της για το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων. Δηλαδή η ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συμμορφωθεί με την απόφαση ενός εθνικού συνταγματικού δικαστηρίου;
Αρχικά, όταν την προηγούμενη εβδομάδα έγινε γνωστή η απόφαση της Καρλσρούης, παρά το γεγονός ότι αυτή αναφέρεται στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της περιόδου 2015-2019, πολλοί εκτίμησαν ότι ενδεχομένως μπορεί να επηρεάσει το νέο πρόγραμμα που έχει εξαγγελθεί από την Φρανκφούρτη, ως ένα από τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης που δημιουργεί ο κορονοϊός. Όμως το πρόβλημα είναι βαθύτερο, γιατί η απόφαση των γερμανών δικαστών, παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ως νόμιμες της κινήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αμφισβητεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο σύμφωνα με τις Συνθήκες συγκρότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι «πάνω» από το εθνικό δίκαιο κάθε χώρας – μέλους. Ακόμη το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας θέτει υπό αμφισβήτηση την ανεξαρτησία της ΕΚΤ και του τρόπου με τον οποίο αποφασίζει. Επιπλέον αμφισβητείται με την απόφαση αυτή το Ευρωκοινοβούλιο, καθώς αυτό είναι το όργανο στο οποίο είναι υποχρεωμένη να λογοδοτήσει κάθε τρεις μήνες η ΕΚΤ για τη στρατηγική και την τακτική της στην νομισματική πολιτική. Είναι δυνατόν να υποχρεώνουν την Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας να απαιτήσει από την προϊσταμένη αρχή της, δηλαδή την ΕΚΤ, να υποταχθεί σε αποφάσεις υφιστάμενης εθνικής αρχής; Είναι δυνατόν ο προϊστάμενος να λογοδοτεί στον υφιστάμενο;
Πρόκειται ουσιαστικά για μία απόφαση που ανατρέπει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και το οικοδόμημα του ευρώ. Υπό αυτή την έννοια πρόκειται για μια πρωτίστως πολιτική και όχι νομική απόφαση.Τo ερώτημα είναι τι ακριβώς προωθείται εδώ. Προωθείται μια defacto Γερμανική Ευρώπη μέσω δικαστικών αποφάσεων; Προωθείται η διάλυση του ευρώ; Ή μήπως το ευρώ των πολλών ταχυτήτων; Μήπως μια τέτοια απόφαση γίνεται βούτυρο στο ψωμί όσων προωθούν την αποδυνάμωση της Ευρώπης έναντι των εθνικών κρατών; Ήδη ο Πολωνός πρωθυπουργός Μοραβιέτσκι δεν έκρυψε τη χαρά του, κάνοντας λόγο για τη σημαντικότερη απόφαση στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης…
Ενόψει της κρίσης, που δημιουργεί η πανδημία του κορονοϊού και αφού έχει ήδη διαμορφωθεί το πεδίο της αντιπαράθεσης ανάμεσα στον ευρωπαϊκό νότο και τον ευρωπαϊκό βορρά, η απόφαση του Δικαστηρίου της Καρλσρούης μόνο εμπόδια να βάλλει σε μια Ευρώπη που ήδη αποφασίζει με πολύ αργούς ρυθμούς.
