Του Δημήτρη Παπαδάκη
Ίσως να μην υπάρχει Έλληνας που δεν το έχει καταλάβει πως ο χειμώνας, που έρχεται, θα είναι ίσως ο πιο κρίσιμος των τελευταίων δεκαετιών. Τα ελληνοτουρκικά, η εξέλιξη της πανδημίας του κορονοϊού και η συνεπακόλουθη οικονομική κρίση είναι θέματα που ζεματάνε… Κάθε ένα ξεχωριστά. Και όλα μαζί συνθέτουν ένα εκρηκτικό μίγμα, κυρίως όμως μια πρόκληση ιστορικών διαστάσεων για την επιβίωση της Ελλάδας (όσο κι αν αυτό ακούγεται δραματικό).
Το σημείο εκκίνησης για κάθε ένα από τα προβλήματα αυτά δεν είναι το καλύτερο δυνατό. Οι δάφνες της αρχικής καλής αντιμετώπισης του κορονοϊού έχουν παρέλθει και η χαλαρότητα που επικράτησε μετά την άρση του lockdown, τα λάθη που έγιναν στο υγειονομικό σκέλος με την επανέναρξη του τουρισμού μας έφεραν στο σημείο από τα μέσα Αυγούστου και πριν καλά – καλά μπούμε στο φθινόπωρο να καταγράφουμε ρεκόρ κρουσμάτων και να μιλάμε για το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Ο χειμώνας λοιπόν προβλέπεται δύσκολος και αφού αυτή τη φορά φαίνεται ότι δεν «σηκώνει» δεύτερο lockdownθα δοκιμαστούν και οι πραγματικές αντοχές του συστήματος υγείας. Και σε αυτό τον τομέα η Κυβέρνηση θα κριθεί αυστηρά, αφού το lockdown είχε σε ένα μεγάλο βαθμό αυτή τη σημασία, δηλαδή το να «αγοράσουμε» χρόνο και να προετοιμάσουμε το σύστημα υγείας για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης.
Στον τομέα της οικονομίας τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα, καθώς η οικονομική κρίση, που δημιουργεί η πανδημία, βρίσκει την Ελλάδα πριν προλάβει να ανακάμψει ουσιαστικά από τη δεκαετή κρίση που προηγήθηκε. Οι ελπίδες φυσικά για ανάκαμψη υπάρχουν από τη στιγμή που έχουμε Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο με δεδομένο το βεβαρυμμένο παρελθόν της χώρας στην αξιοποίησης των κοινοτικών πόρων πρέπει να είμαστε παρά πολύ επιφυλακτικοί. Οι συνθήκες βέβαια είναι ίσως περισσότερες δύσκολες, από ό,τι αναμένονταν. Ο τουρισμός σε καμία περίπτωση δεν μπόρεσε να περιορίσει τις απώλειες και ο λογαριασμός που θα έρθει θα είναι βαρύς. Πολύ βαρύς για τις αδυνατισμένες πλάτες πολλών κοινωνικών στρωμάτων. Στην οικονομία ίσως είναι πιο επιτακτική ανάγκη να πετύχουμε, γιατί η οικονομία έχει επιπτώσεις και μακροπρόθεσμες. Η χώρα έχει προβλήματα που αντιμετωπίζονται μόνο με μια ανθούσα οικονομία. Το δημογραφικό είναι ένα τέτοιο θέμα, όπως και η ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες μπορεί τώρα ή για ακόμη τρία – τέσσερα χρόνια να είναι σε θέση να προβάλλουν μια αξιόλογη αποτροπή απέναντι στην Τουρκία.Αν όμως τα 10 χρόνια, που προηγήθηκαν και δεν ενισχύθηκαν, γίνουν 15 και βάλε, τότε η Τουρκία θα βρεθεί σε τέτοιο πλεονέκτημα που θα μας κοιτά, όπως τους ατάκτους στη Συρία και στη Λιβύη. Στην οικονομία λοιπόν τα πράγματα ξεκινούν με τους χειρότερους οιωνούς και αυτό γιατί το πολιτικό σύστημα της χώρας, ακόμη και ΝΔ, παραμένει εγκλωβισμένο σε λογικές κρατισμού.
Σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά οι οιωνοί -τουλάχιστον επί του παρόντος-και παρά την αβεβαιότητα που υπάρχει για γενικότερες, πλανητικού επιπέδου, αλλαγές σε γεωπολιτικό επίπεδο, είναι καλοί. Τα ελληνικά συμφέροντα -και αυτό συμβαίνει πολύ σπανίως στην ιστορία- σε γενικές γραμμές συμπλέουν με τα γαλλικά, τα ισραηλινά, τα αμερικανικά, τα αιγυπτιακά, όσο ο Ερντογάν απομακρύνεται από τη Δύση και αναπτύσσει ευρασιατικές θέσεις. Οι συγκυρίες βεβαίως δεν κρατούν για πάντα και δυστυχώς, όσο το πολιτικό σύστημα της χώρας θεωρεί ότι βρεθεί κάποιος, όπως ο Κλίντον το 1996, να μας γλιτώσει από ένα πόλεμο, οι ευκαιρίες κινδυνεύουν να χαθούν… Ο κίνδυνος όμως είναι υπαρκτός και υπαρξιακός για την Ελλάδα. Ας θυμηθούμε μόνο ότι η Τουρκία έχει εισβάλλει σχεδόν σε όλες τις χώρες, με τις οποίες συνορεύει. Και πως η μεγέθυνση της Τουρκίας σε δημογραφικό και οικονομικό επίπεδο με την ταυτόχρονη στασιμότητα, αν όχι συρρίκνωση, της Ελλάδας καθιστά την Τουρκία διαρκή απειλή με ή χωρίς τον Ερντογάν.
