Του Ανδρέα Σκαρτσάρη
Στα χρόνια που ακολουθούν το 70% των κατοίκων της γης θα ζει σε πόλεις στις οποίες το 60% της συνολικής ποσότητας ενέργειας και το 70% της ποσότητας των αποβλήτων και εκπομπών αερίου θερμοκηπίου θα καταναλώνονται σε αστικές περιοχές. Στην Ευρώπη αυτό έχει συντελεστεί ήδη κι αυτό αλλάζει τον ρόλο των πόλεων, τοποθετώντας τις στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των μετασχηματισμών της κοινωνίας.
Από την Ευρώπη των Εθνικών Κρατών, στην Ευρώπη των περιφερειών και -εν τέλει-στην Ευρώπη των πόλεων.
Ήδη οι Δήμοι -μέσω των εκπροσώπων τους- παίρνουν πολιτικές πρωτοβουλίες και συστηματικά ζητούν απευθείας αρμοδιότητες και χρηματοδοτήσεις στις πόλεις γιατί πιστεύουν ότι μπορούν να σχεδιάσουν και να προσφέρουν λύσεις στα προβλήματα των τόπων ως το κοντινότερο στον πολίτη, θεσμικό σύστημα διακυβέρνησης. Η Ελλάδα είναι ένα συγκεντρωτικό κράτος. Από παγκόσμια έρευνα που έκανε ο ΟΟΣΑ τα προηγούμενα χρόνια προκύπτει ότι σε χώρες με παρόμοιο κατά κεφαλήν εισόδημα με την Ελλάδα η Τοπική Αυτοδιοίκηση ξόδευε το 13% του ΑΕΠ ενώ εμείς 3,5%. Αυτό ερμηνεύεται ως τεράστια υστέρηση αρμοδιοτήτων και πόρων. Όμως η ανάπτυξη της χώρας δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τοπική ανάπτυξη. Και τοπική ανάπτυξη, αυτό έχει αποδειχθεί σε όλο τον κόσμο διαχρονικά, έχουμε μόνο με αποκέντρωση.
Η παγκόσμια εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών απέδειξε ότι η ιεραρχία ανταγωνιστικότητας των τόπων είναι διαφορετική και μεταβάλλεται με το πέρας των ετών. Επίσης έδειξε ότι κανείς δεν μπορεί να τα καταφέρει σε όλα τα πεδία και γι’ αυτό θα πρέπει να διαλέξει που επιθυμεί να είναι επιτυχημένος και ανταγωνιστικός κάτι που συνδέεται με την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, τα θετικά προσόντα του τόπου και τις υπαρκτές δυνατότητές του.
Το εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της πόλης πρέπει να είναι ένα στρατηγικό σχέδιο με σαφείς, μετρήσιμους και χρονικά καθορισμένους στόχους που αφορούν τη βελτίωση της ζωής των πολιτών, την προσέλκυση κεφαλαίων, επιχειρήσεων και εξειδικευμένου προσωπικού. Η θεσμική ικανότητα που απαιτείται για την επιλογή των στρατηγικών στόχων, πρέπει να συνοδεύεται από τις κατάλληλες συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο, ένα οδικό χάρτη έργων και τις κατάλληλες πολιτικές μάρκετινγκ ώστε να υπάρχει στην πορεία η αναγνώριση από τους κατοίκους και το εξωτερικό περιβάλλον το λεγόμενο city positioning.
Οι στόχοι αυτοί εκτός από την άμεση ωφέλεια τους ως προς τους πολίτες του τόπου και τις επιχειρήσεις, μετασχηματίζουν την περιοχή αυξάνοντας την ελκυστικότητα, την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική της αποδοτικότητα γιατί επηρεάζουν και την διαβίωση των επισκεπτών.
Η ψηφιακή μετάβαση των πόλεων
Η επιλογή του ψηφιακού και κλιματικά ουδέτερου μετασχηματισμού ενισχύει ένα νέο μοντέλο αστικής ανάπτυξης, όπου οι επενδύσεις σε ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο και οι υποδομές και τα δίκτυα ΤΠΕ προάγουν την οικονομική ανάπτυξη, την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την υψηλή ποιότητα ζωής, μέσω συμμετοχικής διακυβέρνησης. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα πρέπει να σχεδιαστεί κάτω από τη μεγάλη ομπρέλα μιας ισχυρής ταυτότητας, της «έξυπνης πόλης», η οποία περιλαμβάνει τους μεγάλους στόχους του ψηφιακού μετασχηματισμού και της ανοικτής διακυβέρνησης, της ανάπτυξης με κλιματική ουδετερότητα, της βιώσιμης κινητικότητας, της συμμετοχής των πολιτών στις δημόσιες υποθέσεις και στην ανάπτυξη μιας καινοτόμου οικονομίας.
Οι νέες τεχνολογίες δεν είναι αυτοσκοπός αλλά το μέσο για τις επιθυμητές αλλαγές.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών με όσο πιο απλές λύσεις, είναι ο ιδανικός συνδυασμός για έξυπνες και Βιώσιμες πόλεις. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία των στόχων είναι η συμβολή όλων των μερών του τοπικού οικοσυστήματος στην οριστική διατύπωση του στρατηγικού οράματος και των στόχων, η κινητοποίηση ομάδων ενδιαφερομένων από την κοινωνία και η συλλογική παραδοχή, παρά ίσως τις κάποιες διαφωνίες , ότι το σχέδιο θα είναι μακροπρόθεσμο. Υπάρχουν επιτυχημένες πρακτικές σε όλο τον κόσμο που ενισχύουν το συνεργατικό σύστημα μέσα στην πόλη, όπως η δημιουργία τεχνολογικών πάρκων ,οι τοπικοί διαγωνισμοί ιδεών και τα hackathons (εκδηλώσεις διάρκειας συνήθως 24-48 ωρών κατά την οποία προγραμματιστές και γενικότερα άνθρωποι που ανήκουν στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών βρίσκονται μαζί και συνεργάζονται στο σχεδιασμό και την υλοποίηση πρωτότυπων ιδεών),η δημιουργία επιτροπών έξυπνης πόλης με συμμετοχή πολιτών της τοπικής κοινωνίας κ.α. Με αυτό τον τρόπο ισχυροποιούνται οι προϋποθέσεις για ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο με ευρύτερο ορίζοντα, ενισχύεται η προστιθέμενη αξία και υποβοηθείται η ένταξη σε αλυσίδες παραγωγής.
Στην εποχή της αβεβαιότητας, του μεγάλου ανταγωνισμού και του ταχύτατα αναπτυσσόμενου τεχνολογικού μετασχηματισμού θα πρέπει όχι απλά να είμαστε έτοιμοι αλλά και να κάνουμε τις κινήσεις που πρέπει να κάνει κάθε πόλη ώστε στο τέλος να κατακτήσουμε μια άξια λόγου αναγνωρισιμότητα και ανταγωνιστικότητα στην αγορά που θέλουμε να τοποθετηθούμε προς όφελος των πολιτών.
Καλή Χρονιά.
*πηγή citybranding.gr
*φωτογραφία Δημήτρης Ρίζος
