*του Ανδρέα Σκαρτσάρη
Ο πολιτισμός δεν μπορεί να είναι στατικός, ακούνητος και αλώβητος. Θα πρέπει να κινείται ,να ματώνει, να έχει τα μάτια ανοιχτά στα νέα δεδομένα ενός κόσμου πολυπολιτισμικού που συνεχώς μεταβάλλεται και κυρίως να προσαρμόζεται στα καλέσματα της σύγχρονης κοινωνίας.
Ποιο θα πρέπει να είναι το κύριο μέλημα μιας δημοτικής αρχής σήμερα;
Εκτός από την παροχή υπηρεσιών το κύριο μέλημα θα πρέπει να είναι η βιώσιμη ανάπτυξη. Η ικανοποίηση αναγκών, απαιτήσεων και προσδοκιών από τη μία των κατοίκων και των επιχειρήσεων και από την άλλη των τουριστών, των επενδυτών και των υποψηφίων νέων κατοίκων.
Πως μπορούμε να πετύχουμε αυτό το στόχο και η πόλη μας να καταστεί ανταγωνιστική, αναγνωρίσιμη και να παράγει πλούτο;
Με την βοήθεια των εργαλείων σχεδιασμού πόλεων και αστικής διακυβέρνησης. Τέτοια εργαλεία είναι το μάρκετινγκ τόπου (placemarketing) , το αστικό μάρκετινγκ (urbanmarketing), η ενίσχυση της δημιουργικής οικονομίας (πολιτιστικές και δημιουργικές οικονομίες), η διοργάνωση μεγάλων αγώνων παγκοσμίου ενδιαφέροντος και άλλα, όπωςεπίσης και ένα μεγάλο πολιτιστικό γεγονός (megaculturalevent) όπως η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ένα τέτοιο γεγονός -εκτός των άλλων -βοηθάει στην φήμη και την αναγνωρισιμότητα ενός τόπου λειτουργώντας υποστηρικτικά και με το citybranding.
Ένα τέτοιο εργαλείο λοιπόν είναι και η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Τι είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης;
Είναι ένα πολυθεματικό φεστιβάλ που διαρκεί ένα χρόνο. Ένας θεσμός που βοηθάει στην βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών, στην ανάπλαση σημείων των πόλεων, στη βιώσιμη ανάπτυξη και την επίτευξη της πολιτιστικής αστικής αναγέννησης. Όταν ξεκίνησε ο θεσμός αυτός οι πόλεις που στην αρχή είχαν επιλεγεί είχαν μεγάλη αναγνωρισιμότητα και σπουδαία πολιτιστική ταυτότητα όπως το Παρίσι (1989), η Μαδρίτη (1992) και άλλες. Στην πορεία του θεσμού αυτό άλλαξε και τον τίτλο διεκδίκησαν και κέρδισαν πόλεις όχι τόσο γνωστές, πόλεις που μέσω του θεσμού δημιούργησαν μία πολιτιστική στρατηγική για μεγάλο χρονικό διάστημα αποκτώντας έτσι και μία ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα. Η επιλογή των πόλεων γίνεται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, κάτι που τις ανεβάζει ακόμη και στα μάτια των ίδιων των κατοίκων τους αφού προωθούνται μέρη και έθιμα που δεν ήταν πολλές φορές γνωστά ούτε στους ίδιους ή η αξία τους είχε υποβαθμιστεί. Έτσι αυτό που κερδίζει μία πόλη δεν αφορά μόνο το διάστημα που είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα αλλά η κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική επίδραση είναι μακροπρόθεσμη.
Μπορεί η πόλη μας να κερδίσει τον τίτλο;
Η απάντηση δεν είναι εύκολη και χρειάζεται να εξετάσουμε πολλέςς παραμέτρους. Και κυρίως να απαντήσουμε σε επιμέρους ερωτήματα όπως για παράδειγμα:
1.Θέλουμε;
Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό καθώς μία τέτοια προσπάθεια απαιτεί τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού και της κοινωνίας των πολιτών στην προετοιμασία της αίτησης και στην υλοποίηση της δράσης. Αυτό ακριβώς αναφέρεται στην παράγραφο ένα (1) της κατηγορίας «Προσέγγιση», μία από τις έξι κατηγορίες-κριτήρια για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι στις άλλες δύο παραγράφους της συγκεκριμένης κατηγορίας αξιολογούνται η δημιουργία νέων και βιώσιμων ευκαιριών προκειμένου να παραστεί ή να συμμετάσχει στις πολιτιστικές δραστηριότητες ευρύ φάσμα πολιτών, ιδίως νέοι, εθελοντές και περιθωροποιημένα και μειονεκτούντα άτομα, περιλαμβανομένων των μειονοτήτων με ιδιαίτερη προσοχή στα άτομα με αναπηρία και τους ηλικιωμένους όσον αφορά την προσβασιμότητα των εν λόγω δραστηριοτήτων. Επίσης αξιολογείται η συνολική στρατηγική για τη διαμόρφωση ενός κοινού και ιδίως η διασύνδεση με την εκπαίδευση και η συμμετοχή σχολείων.
2.Με τα οικονομικά τι γίνεται;
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το κόστος για την υποβολή υποψηφιότητας και για πραγματοποίηση των εκδηλώσεις είναι ιδιαίτερα υψηλό, άρα μιλάμε και για μία απόφαση πολιτική στην οποία όμως πρέπει να ληφθούν υπόψιν όλα τα οφέλη που θα προκύψουν (και θα αναφερθούν στη συνέχεια) και τα σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε (εθνικά και Ευρωπαϊκά)για το σκοπό αυτό.
Δημοσιευμένες έρευνες από πετυχημένες διοργανώσεις που έχουν γίνει έδειξαν πως κάθε ευρώ που δαπανάται για τη δράση αυτή δημιουργεί έως και οκταπλάσια προστιθέμενη αξία για τις πόλεις αυτές.
3.Τι θα κερδίσουμε τελικά;
-Πληθώρα τουριστών ανά την Ευρώπη επισκέπτονται τις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες, ενισχύοντας σημαντικά την οικονομία της πόλης. Σε αυτούς θα προστεθούν σίγουρα και πολλοί Έλληνες.
-Θα ενισχυθούν και θα επεκταθούν οι πολιτιστικές υποδομές της πόλης και το καλλιτεχνικό της προφίλ. Ταυτόχρονα θα αναδειχτούν οι ικανότητες, το ταλέντο και οι δημιουργίες των καλλιτεχνών της. Θα τους δοθεί η ευκαιρία να προβάλλουν το καλλιτεχνικό τους έργο έξω από αυτή και να έρθουν σε επαφή με διεθνείς καλλιτέχνες αποκομίζοντας σημαντικά οφέλη.
-Θα ενισχυθεί ο τομέας της δημιουργικής οικονομίας με την εγκατάσταση νέων δημιουργικών και πολιτιστικών βιομηχανιών στην περιοχή (ένα από τα βασικά εργαλεία ανάπτυξης πόλεων όπως αναφέρθηκε και παραπάνω).
-Δίνεται η ευκαιρία στις τοπικές αρχές να προβούν σε ήπιας μορφής αστικές αναπλάσεις, καθώς και στην πολιτιστική αστική αναγέννηση των χωρικών ενοτήτων τους βελτιώνοντας την ποιότητας ζωής των κατοίκων που διαμένουν σε αυτές.
-Κινητοποιούνται οι δημιουργικές δυνάμεις της τοπικής οικονομίας και της κοινωνίας.
-Δημιουργούνται συναισθήματα υπερηφάνειας των κατοίκων της περιοχής και ταύτισης των πολιτών με αυτήν αλλά και δίνεται ένα ισχυρό κίνητρο δημιουργικότητας και αλληλεγγύης.
-Δημιουργείται μία ισχυρή κουλτούρα εθελοντισμού που μπορεί στη συνέχεια να διατηρηθεί και να αξιοποιηθεί ως μέρος των δομών του δήμου.
-Την επαναχρησιμοποίηση, αξιοποίηση και αναβάθμιση πολιτιστικών υποδομών που ήδη υπάρχουν.
-Την ανανέωση της εικόνας της πόλης που σε συνδυασμό με την προβολή του υλικού και άυλου πολιτισμού της, των ιστορικών και νεότερων στοιχείων της, της δίνει την ευκαιρία να οραματιστεί και να κατευθυνθεί σε ένα καλύτερο μέλλον.
-Με την επαφή και τη δικτύωση με το σύγχρονο πολιτιστικό περιβάλλον της Ευρώπης η πόλη μας θα ενδυναμώσει το πολιτισμικό της κεφάλαιο, θα διαφοροποιήσει το πολιτιστικό της προϊόν εμπλουτίζοντάς το και θα ενισχύσει την τεχνογνωσία της, τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και σε επίπεδο οργάνωσης, διαχείρισης και πολιτιστικής στρατηγικής.
-Θα ενισχύσει ή και θα δημιουργήσει μία ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα προκειμένου να καταστεί ανταγωνιστική, αναγνωρίσιμή και ελκυστική σε εθνικό και διεθνές χωρικό πλαίσιο.
Οι ερωτήσεις και οι απορίες που μπορούν να προκύψουν από τη διερεύνηση και μόνο ενός τέτοιου θέματος είναι πολλές. Είναι δεδομένο ότι τα οφέλη για κάθε πόλη που λαμβάνει τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης είναι σημαντικά και εκτός από βραχυχρόνια είναι και μακροχρόνια.
Και μόνο η κατάρτιση του φακέλου υποψηφιότητας προσφέρει στην πόλη ένα τεράστιο όφελος καθώς θα έχει δημιουργηθεί το όραμα της δημοτικής αρχής και των πολιτών για την πόλη αλλά και μία μακροπρόθεσμη πολιτιστική στρατηγική ικανή για να καταστεί ανταγωνιστική και αναγνωρίσιμη με βάση τις αξίες και τα χαρακτηριστικά του τόπου.
Υ.Γ.(1) Για όσους έχουν αμφιβολίες για το κατά πόσο μπορεί η πολιτιστική δυναμική του δήμου μας να υποστηρίξει ένα τέτοιο θεσμό αρκεί να θυμηθούμε το πλήθος και την ποιότητα των εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε όλα τα σημεία του από τις αρχές του καλοκαιριού.
Υ.Γ.(2)Με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης, βιβλιογραφικά στοιχεία, εκτεταμένη έρευνα στο διαδίκτυο και προσωπικές επαφές με οργανωτικά στελέχη του 2023 ELEUSIS(του υπεύθυνου καλλιτεχνικού και οργανωτικού φορέα της Ελευσίνας, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης) η δική μου απάντηση είναι ΜΠΟΡΟΥΜΕ.
*οι φωτογραφίες είναι από δράσεις της Ελευσίνας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2023 και από τη σελίδα του 2023ELEUSIS.
Πηγές: 23eleusis.eu eurocities.e
