Κήπος των Ηρώων – Κοιμητήριο των πεσόντων Αγωνιστών
«Μεσολόγγι! Πόλιν Ιεράν σε ονομάζω, διότι ηξιώθης
να έχεις Ιερά κειμήλια εναποτεθειμένα εις τους κόλπους σου
τους μεγαλύτερους άνδρας, όσοι εις την Ιστορίαν
της Νεωτέρας Ελλάδος διέπρεψαν»,
Αναστάσιος Πολυζωίδης, 4-8-1825
Γράφει ο Καθηγητής Χρήστος Γερ. Σιάσος
Μεσολόγγι!!! Όμορφη και ήρεμη πόλη, δίπλα στη χιλιοτραγουδισμένη λιμνοθάλασσα, για τον επισκέπτη είναι ένα ονειρεμένο ταξίδι, μπορεί να δει, τούτες τις ημέρες, ιστορικά κτήρια, τον Κήπο των Ηρώων, τον Τύμβο με τα οστά των Αγωνιστών της Μεγάλης Εξόδου, τα Μνημεία, των Φιλελλήνων Αγωνιστών, του Λόρδου Βύρωνα και άλλων, τις ιστορικές Εκκλησίες της πόλης, το Εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευούλας, πραγματικά στολίδια, που μας θυμίζουν «τη νύχτα του Μεγάλου χαλασμού, 10 Απριλίου 1826…».
Σε λιγότερο από δύο χρόνια, πάλι τέτοια εποχή, θα γιορτάσουμε την Μεγάλη Επέτειο των Επετείων, 200 χρόνια από τον Μεγάλο Ξεσηκωμό, των Επισκόπων, Πορφυρίου και Ιωσήφ Ρωγών, του Κλήρου, των Στρατηγών, ντόπιων και ξένων, γνωστών και άγνωστων αγωνιστών…
Ο Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας στις 14 Μαΐου το 1829, υπογράφει την απόφαση 12449, που όριζε για την περισυλλογή των οστών των Αγωνιστών που αρχικά τοποθετήθηκαν στο Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονος και στη συνέχεια, 18 Οκτωβρίου 1838, παρουσία του Βασιλιά Όθωνα και της Βασίλισσας Αμαλίας μετά τη Θεία λειτουργία στον Ιερό Ναό του Αγίου Πανταλεήμονος, έγινε με μεγάλη επισημότητα, η ανακομιδή των Ιερών Λειψάνων για να τοποθετηθούν στον Κήπο των Ηρώων, σε κοινό τάφο – Τύμβο.
Έτσι έχουμε, τη δημιουργία του Τύμβου με το μαρμάρινο λιοντάρι στο πάνω μέρος του. Υπάρχουν μνημεία που συνδέονται με την Ιστορία του Μεσολογγίου την μεγάλη νύχτα του χαλασμού, προτομές, πλάκες, σταυροί και στήλες των, Μάρκου Μπότσαρη, Δήμου Τσέλιου, Ιάκωβου Μάγερ, Ιωσήφ Ρωγών, Μιχαήλ Κοκκίνη, Πέτρου Ντόβα, Οικογένειας Δροσίνη, Αθανασίου Ραζηκότσικα, Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, Ανδρέα Μιαούλη, Γιώργου Καραϊσκάκη, Γιώργου Κίτσου, Δημητρίου Μακρή, Διονύσιου Σολομού, Μήτρου Δεληγεώργη, Νότη Μπότσαρη και άλλων Αγωνιστών, Ηρώο Σουηδών, Ρώσων, Κυπρίων, Πολωνών, Ιταλών, Γερμανών, Θρακών, Γάλλων, Αμερικανών, Φιλελλήνων και άλλων Πόλεων και Κρατών και όλα μαζί φθάνουν περίπου 50. Ο αείμνηστος Δήμαρχος Χρήστος Ευαγγελάτος υιοθέτησε την ιδέα για μνημείο του «Άγνωστου Αγωνιστή» που το είχε εκφωνήσει ο Υπουργός των Ναυτικών Δημήτριος Νότη Μπότσαρη στις 13-4-1930, και το «Μνημείου Δασκάλου του Γένους» που εγκρίθηκε επί Δημαρχίας του αείμνηστου Νικολάου Βούλγαρη, 4-4-1969 και ουδέποτε ολοκληρώθηκαν. Επίσης, με πρωτοβουλία της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας τον Ιούνιο του 1995 εγκρίθηκε με την αρ. απόφαση 102/1995 του Δημοτικού Συμβουλίου επί Δημαρχίας του αείμνηστου Δημήτρη Παλκογιάννη το «Μνημείο των Κληρικών». Η χρηματοδότηση του μνημείου αυτού με 15.000.000δραχμές προήλθε από το Θεοκλήτειο Ίδρυμα του Μακαριστού Μητροπολίτη Θεόκλητου.
Για το «Μνημείο των Κληρικών» πριν πέντε περίπου χρόνια, ο υπογράφων μαζί με τον κ. Θεόδωρο Μυλωνά κατασκευάσαμε σε εργαστήριο (επιπλοποιείο) στο Αγρίνιο μακέτα του Μνημείου και, αφού την ενέκρινε την παραδώσαμε και την τοποθέτησε στο Γραφείο του ο Μακαριστός Μητροπολίτης Κοσμάς. Έκτοτε ουδέποτε και αυτό το Μνημείο ολοκληρώθηκε!!!
Συμπερασματικά μπορούμε να λέμε σήμερα ότι γιορτάζουμε τη νύχτα του Μεγάλου χαλασμού, 10 Απριλίου 1826 και σε λιγότερο από δύο χρόνια να γιορτάσουμε τα διακόσια χρόνια, 26 Απριλίου 2026, με τον «Κήπο των Ηρώων – Κοιμητήριο των Πεσόντων Αγωνιστών» να στερείται τόσων σπουδαίων Μνημείων!!!