Toυ Δημήτρη Παπαδάκη
Παρά πολλές φορές εκστομίζουμε λέξεις που άλλα σημαίνουν για τον ομιλούντα και άλλα για το ακροατή. Στην προσωπική μας ζωή, όταν αυτό συμβαίνει, π.χ σε μια ιδιωτική συζήτηση, θα επέλθει μια παρεξήγηση, που συνήθως θα απαιτήσει περισσότερη συζήτηση για να λυθεί. Όταν όμως άλλα λέμε και άλλα εννοούμε στην πολιτική, τότε αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα. Η επέτειος της Πρώτης Φοράς Αριστερά, εντός ή εκτός των εισαγωγικών το “αριστερά”, δίνει μια καλή αφορμή για να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει Αριστερά και τι Δεξιά.
Ας ξεκινήσουμε όμως από τη ιστορία των όρων, που έχει τη σημασία της. Ο όρος “αριστερά”, καθώς και ο αντίστοιχος όρος “δεξιά”, έχουν τις ρίζες τους στη Γαλλική Επανάσταση, όπου αναφέρονταν στον τρόπο που κάθονταν οι παρατάξεις στη Γενική Συνέλευση : αριστερά κάθονταν όσοι εναντιώνονταν στη Μοναρχία και υποστήριζαν την επανάσταση, ενώ στη δεξιά πλευρά κάθονταν οι υποστηρικτές της Μοναρχίας. Από τον Μάρξ και μετά και μέχρι το τέλος περίπου του Β Παγκοσμίου Πολέμου, “δεξιά” είναι η φιλελεύθερη ιδεολογία που θέλει τα μέσα παραγωγής να κατέχουν οι ιδιώτες, ενώ “αριστερά” είναι η κοινωνικοποίηση – κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής, που αν εφαρμοστεί θα γκρεμίσει το καπιταλιστικό σύστημα. Στην πράξη όμως από την περίοδο του μεσοπολέμου μέχρι τον Πόλεμο, μιλώντας φυσικά σε παγκόσμιο επίπεδο, τα δεξιά κόμματα, για να αποκτήσουν και το λαϊκό έρεισμα, εντάσσουν σταδιακά στην ιδεολογία τους την πολιτική του κοινωνικού κράτους και του κράτους πρόνοιας που αμβλύνει τις ταξικές ανισότητες (κατά πόσο την εφάρμοσαν επιτυχημένα ή ποια ήταν τα κίνητρα αυτής της πολιτικής μετατόπισης είναι άλλο θέμα), αντίθετα τα αριστερά σοσιαλιστικά κόμματα επιμένουν στο γκρέμισμα του καπιταλισμού και λένε πως το “κράτος πρόνοιας” είναι ένα ανάχωμα που φέρνει ο καπιταλισμός, για να μην υπάρξει “κόκκινη” επανάσταση. Από τον Πόλεμο όμως και μετά η “Αριστερά” χωρίζεται στα δύο. Υπάρχει η Αντικαπιταλιστική της εκδοχή και υπάρχει και η Σοσιαλδημοκρατία, που γεννήθηκε από την κριτική στα ανυπέρβλητα προβλήματα της σοβιετικής εκδοχής του σοσιαλισμού, και μιλά για καλύτερη διαχείριση του καπιταλισμού, αυτό δηλαδή για το οποίο οι ιδεολογικοί τους αντίπαλοι ξεκίνησαν να μιλούν 20 τουλάχιστον χρόνια πριν…
Στην Ελλάδα τους όρους έχει στιγματίσει πάρα πολύ ο Εμφύλιος και το μετεμφυλιακό “κυνήγι” των ηττήμενων, καθώς επίσης το γεγονός ότι η Σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα ακολούθησε μεν τον καπιταλιστικό δρόμο, υιοθέτησε όμως σε μεγάλο βαθμό για να μπορέσει να διεμβολίσει το ΚΚΕ την ρητορική, τα σχήματα και την φρασεολογία της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Αυτό το έκανε πρώτα το ΠΑΣΟΚ τη δεκαετία του ’80 και ο ΣΥΡΙΖΑ στις μέρες μας. Εδώ είναι που δημιουργείται η σύγχυση με τους όρους Αριστερά – Δεξιά και κυρίως με το γεγονός ότι βλέπει ο πολίτης κόμματα φαινομενικά τόσο διαφορετικά, από το ΛΑΟΣ και τη ΝΔ μέχρι το ΣΥΡΙΖΑ και τη ΔΗΜΑΡ, να έχουν ψηφίσει Μνημόνια. Είναι απλό : όλη αυτή η γκάμα των κομμάτων ανήκει στο φιλελεύθερο πλαίσιο, αλλά έχουν διαφορετικές αποχρέωσεις. Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα όσα συνέβησαν το τελευταίο διάστημα με τον ΣΥΡΙΖΑ και το Μνημόνιο που έφερε. Οι δηλώσεις τύπου “υπέγραψα με πολύ πόνο τις ιδιωτικοποίησεις” είναι δηλωτικές των “τύψεων” για την λαϊκίστικη χρησιμοποίηση της αντικαπιταλιστικής ρητορτικής, πιθανότατα δηλωτική και των μεταχρονολογημένων “ενοχών” για την συμφιλίωση με τον καπιταλισμό. Γι’ αυτό και σήμερα ζούμε έναν υπαρκτό σουρεαλισμό. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι Αριστερά και αν η ΝΔ είναι δεξιά, τότε η διάκριση Αριστεράς – Δεξιάς δεν είναι ζήτημα ουσιώδους διαφοράς, αλλά ζήτημα απόχρωσης του ίδιου μοντέλου. Μόνο που στα μάτια μας αυτή η διαφορά απόχρωσης, μοιάζει να είναι κάτι περισσότερο, ακριβώς επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να πάει σε δύο βάρκες…
