Toυ Δημήτρη Παπαδάκη
Ούτε η Παναγία, ούτε οι δικές μας πιέσεις, ούτε φυσικά ο Τραμπ, που αν μπορούσε να απελευθερώσει κάποιον από τα τουρκικά χέρια, θα το έκανε πρώτα για τον Αμερικανό πάστορα Μπράνσον. Είναι η οικονομία! Είναι οι συνθήκες οικονομικής ασφυξίας που προκάλεσε στην Τουρκία η ραγδαία υποτίμηση της τουρκικής λίρας το τελευταίο διάστημα, που οδήγησε στην απευλευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών. Από τη στιγμή που η ΗΠΑ κήρυξαν ανοιχτά έναν οικονομικό πόλεμο στην Τουρκία και ο Ερντογάν επέλεξε να μην υποκύψει αμέσως, όφειλε να στείλει ένα θετικό μήνυμα στη διεθνή κοινότητα και ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι και ο μεγαλύτερος εμπορικός και οικονομικός εταίρος της Τουρκίας. Μια Ευρωπαϊκή Ένωση που ούτως ή άλλως θορυβήθηκε από την κρίση στην τουρκική οικονομία, από τη στιγμή που συνειδητοποίησε την έκθεση (συνολικά 138,7 δισ. ευρώ) των ισπανικών, γαλλικών και ιταλικών τραπεζών στην τουρκική οικονομία.
Με την απελευθέρωση των Μητρετώδη και Κούκλατζη ο Ερντογάν κάνει φαινομενικά ένα «άνοιγμα» προς την Ελλάδα, με πραγματικούς αποδέκτες όμως την Ευρώπη ή ενδεχομένως και την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Επιθυμεί να στείλει το μήνυμα τουλάχιστον στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι δεν θέλει να φτάσει σε πλήρη ρήξη… Το ερώτημα πλέον είναι εάν η Τουρκία προτίθεται να παίξει «σκληρή μπάλα» με τις Ηνωμένες Πολιτείες, απελευθερώνοντας Ευρωπαίους κρατούμενους, αλλά όχι τον Αμερικανό πάστορα Μπράνσον. Σε τελική ανάλυση, η αποφυλάκιση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών είναι ένα ακόμη αποτέλεσμα του στρατηγικού αδιεξόδου, στο οποίο έχει περιέλθει η Τουρκία, μη απαντώντας ακόμα στο ερώτημα Δύση ή Ανατολή.
Η κρίση όμως στην τουρκική οικονομία σηματοδοτεί και κάτι σημειολογικά εξόχως σημαντικό. Το γεγονός δηλαδή ότι η οικονομική ισχύς ενίοτε μπορεί να “καβαντζάρει” την στρατιωτική ισχύ. Για να μπορέσει να επιβάλλει ένα κράτος τη θέλησή του σε ένα άλλο σε τελευταία ανάλυση μπορεί να το κάνει με την απειλή χρήση βίας (βλ. casus belli της Τουρκίας αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα). Για το κάνει όμως αυτό ένα κράτος πρέπει να έχει ισχυρό στρατό και για να έχει ισχυρό στρατό πρέπει να έχει και μία ισχυρή οικονομία, να παράγει πλούτο. Ο πλούτος με τη σειρά του στη σύγχρονη εποχή παράγεται κυρίως μέσα από την τεχνολογία, την καινοτομία, την επιστημονική εξειδίκευση, προϋπόθεση των οποίων είναι μια παιδεία προσανατολισμένη στις ανάγκες της αγοράς. Αυτή είναι η αλυσίδα. Όμως στις μέρες μας ο οικονομικός πόλεμος έχει γίνει καλύτερη επιλογή από τον κανονικό πόλεμο. Ενδεχομένως στο απώτερο μέλλον η δύναμη να επηρεάσεις τις αγορές, να κατευθύνεις το κεφάλαιο, να καθορίσεις τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών, η επηρεάσεις τις συναλλαγματικές ισοτιμίες θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τη δύναμη ενός στόλου πυρηνοκίνητων αεροπλανοφόρων και υποβρυχίων.
