Του Δημήτρη Παπαδάκη
Η εκτροπή του Αχελώου από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν ξεκίνησε η κατασκευή των έργων, έως σήμερα είναι μια από τις πολλές περιπτώσεις, που περιγράφει με τα πιο ζωντανά χρώματα τη ροπή του πολιτικού συστήματος στο λαϊκισμό και την αναποτελεσματικότητα των κυβερνήσεων, να δώσουν λύσεις στα προβλήματα του αγροτικού κόσμου στη Θεσσαλία και την Αιτωλοακαρνανία, προβλήματα που ιδίως στην περίπτωση της Θεσσαλίας είχαν αρχίσει να φαίνονται από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Με συναίνεση στην εκτροπή και συνυπευθυνότητα στην αποτυχία
Διόλου τυχαία η ιστορία ξεκινά από έναν Καραμανλή και έναν Παπανδρέου, τους γενάρχες των πολιτικών οικογενειών. Η εκτροπή του Αχελώου, από ιδέα αρχικά ξεκίνησε να μελετάται επί χάρτου για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ήδη ολοκληρώνονταν η «πρώτη εκτροπή», με την εκτροπή του παραπόταμου του Αχελώου, Ταυρωπού και τη δημιουργία της Λίμνης Πλαστήρα. Ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν εκείνος που εξήγγειλε την εκτροπή του Αχελώου για πρώτη φορά το 1964 σε ομιλία του στην κεντρική πλατεία της Λάρισας.
Όταν τη δεκαετία του 1980 ξεκίνησαν τα έργα της έκτροπης από την πρώτη στιγμή διαφάνηκαν τα πρώτα εμπόδια, σε επίπεδο τοπικών αντιδράσεων, πηγών χρηματοδότησης και νομικών εμπλοκών. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις δεν μπόρεσαν ποτέ να ξεπεράσουν τα εμπόδια και κυρίως να συμμορφωθούν με την περιβαλλοντική νομοθεσία, εθνική και ευρωπαϊκή. Και το παράδοξο είναι πως μιλάμε για ένα έργο, που είχε υποστηρικτές του και τα δύο μεγάλα κόμματα, ΠΑΣΟΚ & ΝΔ, που κυβέρνησαν την Ελλάδα στη μεταπολίτευση, ενώ είχαν και τη συναίνεση του ΚΚΕ. Το ποσοστό των τριών κομμάτων στη βουλή από το 1974 έως το 2012 ανέρχονταν στο 90% και πλέον. Και όμως κατάφεραν, όπως υπολογίζεται, συμπεριλαμβανομένων μελετών και κόστη συντηρήσεων να δαπανήσουν 1,5 δις ευρώ και σήμερα να μην υπάρχει κανένα αποτέλεσμα…
Με αυτά τα χρήματα προφανώς θα μπορούσαν να είχαν κατασκευαστεί σύγχρονα αρδευτικά δίκτυα σε Θεσσαλία και Αιτωλοακαρνανία και να γίνεται η σωστή διαχείριση του νερού, με αποτέλεσμα τη μείωση της αρδευτικής κατανάλωσης. Όμως το πολιτικό σύστημα της χώρας επέλεξε να χαϊδέψει τα αυτιά όσων φώναζαν «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά» και όχι να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση των υδροβόρων καλλιεργειών.
Νέος φαύλος κύκλος ενόψει;
Σήμερα εν έτει 2019 το σκηνικό σε γενικές γραμμές λίγο – πολύ επαναλαμβάνεται. Η κυβέρνηση της ΝΔ δείχνει διατεθειμένη να επανεξετάσει τη «μικρή εκτροπή» παρά τις απανωτές αποφάσεις του ΣτΕ, υποσχόμενη σεβασμό στο περιβάλλον, αλλά αποφασισμένη να προχωρήσει το υδροηλεκτρικό σκέλος των έργων. Ωστόσο ο ισχυρισμός πως η Μεσοχώρα είναι έργο ξεχωριστό από την εκτροπή είναι παραπλανητικός. Μάλιστα η απόφαση του ΣτΕ ακυρώνει το σχέδιο υδάτων συνολικά, συμπεριλαμβάνοντας και τη Μεσοχώρα στα έργα εκτροπής. Η κυβέρνηση καλό θα ήταν να διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος και να μην ανοίξει ένα νέο φαύλο κύκλο… Θα ήταν εγκληματικό από μια κυβέρνηση που θέλει να θεωρείται μεταρρυθμιστική να προχωρήσει σε ένα τέτοιο αναχρονισμό. Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αλήθεια πως ανέκαθεν αντιτίθονταν στην εκτροπή. Ως κυβέρνηση, πράγματι, δεν προχώρησε τα έργα της εκτροπής, ωστόσο ο κωδικός εκτροπή του Αχελώου στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε ενεργός απορροφώντας μερικά ακόμη εκατομμύρια, με το γνωστό πρόσχημα να μην καταρρεύσει η σήραγγα της εκτροπής. Τέλος ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση, παρά την αντίθεσή του στην εκτροπή, δεν προώθησε καμία εναλλακτική στην κατεύθυνση της ορθολογικότερης χρήσης του νερού.
Η εκτροπή του Αχελώου δεν είναι εκτροπή της λογικής. Είναι το μάθημα που πρέπει όλοι μας να μάθουμε. Είναι η επιτομή της αυθαιρεσίας, της κακονομίας και του λαϊκισμού. Είναι η εκτροπή από τη διαφάνεια, τη νομιμότητα, και τον σωστό σχεδιασμό που μας λείπει συνολικά ως χώρα.
