Του Δημήτρη Παπαδάκη
Δυστυχώς δεν εκπλήσσουν τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων των Ελλήνων μαθητών. Τα ίδια και… χειρότερα είναι τα αποτελέσματα για την Ελλάδα στον τελευταίο, του 2018, διαγωνισμό του προγράμματος PISA (Programme for International Student Assessment) του ΟΟΣΑ. Ο διαγωνισμός PISA οργανώνεται ανά τριετία και σε αυτόν του 2018 η βαθμολογία της Ελλάδας στις τρεις δεξιότητες – στην κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες – που πρέπει να έχουν οι μαθητές ολοκληρώνοντας την υποχρεωτική εκπαίδευση, δηλαδή έως τας 16 τους, υποχώρησε σε σχέση με το διαγωνισμό του 2015.
Μάλιστα, από το 2000, οπότε συμμετέχουμε ως χώρα σε αυτό τον θεσμό, είμαστε συνεχώς κάτω από τη βάση. Ειδικότερα, με βάση τα αποτελέσματα, για την Ελλάδα προκύπτουν τα ακόλουθα σε σύνολο 78 χωρών (μέλη του ΟΟΣΑ και μη):
-Στην κατανόηση κειμένου, δεξιότητα στην οποία εστίασε ο διαγωνισμός του 2018, οι Έλληνες μαθητές συγκέντρωσαν 457 μονάδες και η Ελλάδα κατετάγη 42η σε 77 χώρες.
– Στα μαθηματικά η Ελλάδα συγκέντρωσε 451 βαθμούς όπως και η Κύπρος, και μοιράστηκαν την 43η θέση σε 78 χώρες.
– Στις φυσικές επιστήμες η Ελλάδα συγκέντρωσε 452 βαθμούς και βρέθηκε στην 44η θέση σε 78 χώρες.
Για την ποιοτική αξιολόγηση των στοιχείων του διαγωνισμού, ο PISA έχει ορίσει έξι επίπεδα εγγραμματισμού για τις δεξιότητες που πρέπει να έχουν οι μαθητές στην κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Το πρώτο επίπεδο είναι το χαμηλότερο και το έκτο το υψηλότερο. Σύμφωνα με τα ποιοτικά στοιχεία του διαγωνισμού, το 2018 το 69% των Ελλήνων μαθητών βρίσκεται από το επίπεδο 2 και πάνω, ενώ το 2015 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 72,7%. Άρα καταγράφεται μία ποιοτική υποχώρηση των επιδόσεων των Ελλήνων μαθητών.
Δεν είναι όμως “μετεξεταστέοι” οι Έλληνες μαθητές, μετεξεταστέοι είναι υλοποίησαν αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα, ένα σύστημα που λειτουργεί χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση για τους μαθητές, ιδίως στο δημοτικό σχολείο, και ένα σύστημα φυσικά χωρίς καμία αξιολόγηση για τους εκπαιδευτικούς. Για τα χάλια του συστήματος όμως δεν φταίνε τα μνημόνια και η υποχρηματοδότηση, γιατί ουραγοί ήμασταν και προ μνημονίων στους διαγωνισμούς του PISA. Φταίει βέβαια το συνεχές ράβε – ξήλωνε στην Παιδεία και τα πειράματα του κάθε τυχάρπαστου υπουργού. Φταίει κυρίως όμως το γεγονός ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας είναι σχεδόν απαρχαιωμένο, «κολλημένο» σε αναχρονιστικές εκπαιδευτικές μεθόδους, με ακατάλληλους σε μεγάλο βαθμό εκπαιδευτικούς και με παρωχημένα προγράμματα σπουδών.
Ένα εντυπωσιακό όμως εύρημα του διαγωνισμού PISA είναι ότι στις πρώτες θέσεις του κόσμου βρίσκονται χώρες όπως η Κίνα, η Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, η Ιαπωνία και η Εσθονία. Πρόκειται για χώρες που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν υιοθετήσει, όχι μόνο στο εκπαιδευτικό τους σύστημα, αλλά κυρίως στην οικονομία τους και στη δημόσια διοίκηση παρά πολύ φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Ακόμη και η «κομμουνιστική» στα χαρτιά Κίνα. Είναι δε εντυπωσιακό πως πρώτη χώρα στην Ευρώπη είναι η Εσθονία, μία πρώην σοβιετική δημοκρατία, που τα τελευταία 30 χρόνια έχει κάνει μεταρρυθμίσεις που την έχουν φέρει στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως πολλών δεικτών. Η Εσθονία είναι μία χώρα που μπορείς να ανοίξεις επιχείρηση από το κινητό σου τηλέφωνο στην Ελλάδα μέσα σε 20 λεπτά. Έχει ένα δημόσιο όπου το 99% των συναλλαγών με τον πολίτη γίνονται ηλεκτρονικά, όπως και οι εκλογές. Δεν είναι τυχαίο που τέτοιες φιλελεύθερες χώρες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις και σε εκπαιδευτικούς δείκτες.
Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Επικρατεί εν πολλοίς η κρατικιστική λογική και στην οικονομία και στην παιδεία. Και ιδού τα αποτελέσματα…
