Επισκόπηση Πορισμάτων εξαχθέντων εκ του συνόλου των Επιστημονικών Ανακοινώσεων του Συνεδρίου, ως αυτά εκφωνήθηκαν με το πέρας των εργασιών του Συνεδρίου, υπό του Προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου, δρ Ιωάννου Νεραντζή
Ο Ξένιος Δίας, που εμείς οι φιλόξενοι Έλληνες λατρεύουμε ακόμα, προστάζει πρώτα να απευθύνουμε αποχαιρετιστήριο και ευχαριστήριο λόγο στην Παγκόσμια Πνευματική Κοινότητα που σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη παρακολούθησε διαδικτυακά, μέσω του παγκόσμιου ηλεκτρονικού ιστού το Συνέδριο αυτό.
Ύστερα, να απευθύνω ευχαριστήριο χαιρετισμό και ευγνώμονα καρδία σε όλες τις Εισηγήτριες και όλους τους Εισηγητές που προσήλθαν σε τούτο το «Διεθνές Συνέδριο Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού Τριχωνίας και Ναυπακτίας» που έλαβε χώρα, διακτινισμένο, στο Καινούργιο (Ακρόπολη Θεστίας), στο Θέρμο και στη Ναύπακτο, στις 9,10,11 Ιουνίου 2012, οργανωμένο από την «Αρχαιολογική-Ιστορική-Λαογραφική Εταιρεία Θεστιέων» με έδρα το Καινούργιο (Δημοτική Κοινότητα Δήμου Αγρινιέων), του οποίου Συνεδρίου την Επιστημονική Συνδιοργάνωση είχε το Τμήμα Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας με έδρα το Αγρίνιο. Κατέφθασαν εδώ από την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Πνευματική Κοινότητα, και δή την Πανεπιστημιακή, και μας χάρισαν τις ειδικές γνώσεις τους. Σας συγχαίρουμε για τον πνευματικό μόχθο σας που καταβάλλατε για μας.
Υποκλινόμαστε και σε εσάς, κυρίες και κύριοι, τους Συνέδρους, που με προσοχή και ενδιαφέρον παρακολουθήσατε όλες τις συνεδρίες, για τρεις ολόκληρες ημέρες. Κυρίες και κύριοι, το τρισμέγιστο πόρισμα που εξάγουμε από τούτο το «Διεθνές Συνέδριο Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού» είναι: «Και γεγόνασι οι έσχατοι πρώτοι». Είναι της δικαίωσης ο επίτιτλος που κλείνει και υπογράφει τον επίλογο της Έκθεσης των εργασιών που έλαβαν χώρα, παραλλήλως, στις πνευματικές συναθροίσεις του και συνεδρίες του στη Δημοτική Κοινότητα του Καινούργιου (Δήμου Αγρινιέων Αιτωλ/νίας), στην πόλη της Ναυπάκτου και στην πόλη του Θέρμου. Θέλω να πώ πως με το Διεθνές αυτό Συνέδριο αποδείχθηκε περίτρανα πως τις μάχες τις κερδίζουν, εν τέλει, οι αφανείς ήρωες μαζί με τους στρατηγούς.
Ένας αφανής τοπικός πνευματικός λύχνος, η «Αρχαιολογική-Ιστορική-Λαογραφική Εταιρεία Θεστιέων» της δημοτικής κοινότητας Καινούργιου (Νομού Αιτωλ/νίας), με ψυχή δύο ταγούς και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους τέως δημάρχους της κωμόπολης αυτής, τον εκπαιδευτικό κ. Βασίλειο Φουντούλη και τον δικηγόρο κ. Δημήτρη Τραπεζιώτη, ένωσε, η Εταιρεία αυτή, τη φλόγα της με τη λάμψη του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας με έδρα το Αγρίνιο, και δη το Τμήμα Διαχείρισης Πολιτισμικών Πόρων και Νέων Τεχνολογιών, που το εκπροσώπησαν η καθηγήτρια κ. Δώρα Μονιούδη Γαβαλά και ο καθηγητής κ. Γεώργιος Στυλιαράς, ύστερα από πρόταση της τέως Προέδρου του Τμήματος, καθηγήτριας λαογραφίας, κ. Κωνσταντίνας Μπάδα.
Αξεχώριστα τα φώτα των Εισηγητών διαφώτισαν όχι μόνον τους Συνέδρους, αλλά και τους φιλομαθείς ολόκληρης της υφηλίου, αφού το Συνέδριό μας είχε διαδικτυακή ηλεκτρονική διασύνδεση με όλες τις ηπείρους του πλανήτη, με όλα τα διεθνή Πανεπιστήμια και τα άλλα Πνευματικά Ιδρύματα, και αναμεταδιδόταν σε όλον τον πλανήτη δορυφορικά. Το αντίδωρο που έφτασε σε τούτο το ταπεινό βουνό του Βλοχού, σε τούτη την αρχαία ακρόπολη των Θεστιέων, όπου τελείται σήμερα η καταληκτήρια συνεδρία, είναι τα συγχαρητήρια τηλεμηνύματα που λάβαμε από τα Πανεπιστήμια της Μελβούρνης της Αυστραλίας, του Καναδά, των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, της Γερμανίας και των άλλων κρατών, συγχαρητήρια τηλεμηνύματα που συνεχίζουν να καταφθάνουν. Τους ευχαριστούμε εκ βάθους ψυχής με οικοδεσπότη τον Θέστιο και θεό τον Ξένιο Δία.
Ας προβούμε, τώρα, στην επισκόπηση των πορισμάτων που εξήχθησαν εκ του Συνεδρίου αυτού με τις δεκατέσσαρες θεματικές πτυχές του: Το πρώτο που καταδείχθηκε είναι η διάρκεια της Ελληνικής Ιστορίας από τα μυθικά ακόμα χρόνια. Η συλλογική μνήμη την κρατάει ζωντανή ακόμα και σήμερα, υφασμένη στους μύθους και τις παραδόσεις του Ελληνικού λαού. Παράλληλα, για πρώτη φορά κατατίθεται ολοκληρωμένη πρόταση διαχείρισης μνημείων, με παράδειγμα τη διαχείριση του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Στράτου Ακαρνανίας. Συνάμα το βάρος των Εισηγήσεων στη θεματική της αρχαίας Ιστορίας και στη θεματική της Κλασσικής Αρχαιολογίας σήκωσε το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Αιτωλίας, ο Θέρμος, και ο αρχαιολογικός χώρος του Ιερού του Θερμίου Απόλλωνος, έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας.
Στον ίδιον άξονα εδράζεται και η σπουδαία Επιστημονική Ανακοίνωση, μοναδική μάλιστα, για τη Νομισματική Ιστορία της αρχαίας Αιτωλίας όπου διαφαίνεται η οικονομία του «Κοινού των Αιτωλών».
Εκ παραλλήλου, βέβαια, προέκυψαν σημαντικά αρχαιολογικά πορίσματα και για τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία, κάστρα, εκκλησίες, επισκοπές και μοναστήρια. Φωτίστηκαν έτσι οι θησαυροί που κρύβονται στα μνημεία αυτά και κυρίως οι τοιχογραφίες-αγιογραφικός διάκοσμός τους και τα βυζαντινά λουτρά. Ο κύκλος αυτός έκλεισε, αφενός, με την πρόταση αποκατάστασης και στερέωσης της Μονής Αποστόλων Πέτρου και Παύλου Νερομάνας Αιτωλίας, αφετέρου, με την αισθητική θεώρηση των Βυζαντινών και Μετα-Βυζαντινών Αρχιτεκτονημάτων των προσανατολισμένων στη λίμνη Τριχωνίδα.
Συνακόλουθα, καταδείχθηκε ότι οι πολιτικές ρίζες της Ευρωπαϊκής ένωσης φυτεύτηκαν εδώ σε τούτον τον τόπο της Αιτωλίας με την ίδρυση του «Κοινού των Αιτωλών», της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Το κατέδειξαν οι αντίστοιχες Επιστημονικές Ανακοινώσεις για τις αρχαίες επιγραφές και την αρχαία Ιστορία της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Η εισηγήτρια και ο εισηγητής αυτής της θεματικής πτυχής διέψευσαν τις ανθελληνικές πνευματοκτόνες Κασσάνδρες που θέλουν να σβήσει το αθάνατο Ελληνικό Πνεύμα και να αφανισθεί ο Ελληνικός Λαός.
Την πολιτιστική κληρονομιά, τις φυσικές καλλονές, αλλά και τις φυσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές, καθώς και τους τρόπους ανάδειξης, προστασίας, προβολής και εκμετάλλευσης, φώτισαν οι αντίστοιχες Επιστημονικές Ανακοινώσεις. Οι προτάσεις που κατατέθηκαν θα είναι οδηγός στον οικονομικό και πολυπολιτισμικό λαβύρινθο, στον οποίον έχει μετατραπεί αυτό το «παγκόσμιο χωριό» του πλανήτη μας.
Μίτος στον λαβύρινθο αυτόν της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, η δημιουργία «Πολιτιστικού Χάρτη Νομού Αιτωλίας&Ακαρνανίας με χρήση των νέων τεχνολογιών», εκπονημένου από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας με έδρα το Αγρίνιο, χάρτης που απετέλεσε την Εισήγηση δύο Συνέδρων.
Πλέον ενδιαφέροντα είναι τα πορίσματα για την Ιστορική Γεωγραφία της Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Μέσα από τους μεσαιωνικούς χάρτες, που προβλήθηκαν, φωτίστηκε το ιστορικό βάθος που υποκρύπτει κάθε μικροτοπωνύμιο του χώρου αυτού.
Παράλληλα, είχαμε για πρώτη φορά σε Τοπικό Αιτωλο-Ακαρνανικό Συνέδριο τη σύνδεση της Τοπικής Ιστορίας αυτού του ελλαδικού διαμερίσματος με τη σύνολη Βυζαντινή ιστορία, τοπικό διαμέρισμα της οποίας απετέλεσε και τούτη η γωνιά της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.
Μέγα μέρος των Ανακοινώσεων κατέλαβε και η Τοπική Μεσαιωνική Ιστορία. Τα πορίσματα έχουν να κάνουν κυρίως με τον νεοελληνικό διαφωτισμό και την προσφορά μεγάλων πνευματικών μορφών της χριστιανικής Εκκλησίας, όπως των ιερομονάχων Ευγενίου του Αιτωλού, Αναστασίου του Γορδίου και Κοσμά του Αιτωλού. Στην ίδια θεματική ενότητα αναδείχθηκε και η πνευματική προσφορά της Ιεράς μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου επί του βουνού Βλοχός, ιερό βουνό όπου έχει την εστία του και το ξενοδοχείο «Θέστιος» που φιλοξενεί και τις εργασίες αυτού του Συνεδρίου.
Ιδιαίτερον θεματικό κύκλο απετέλεσε και η Ιστορία της Αιτωλίας και Ακαρνανίας κατά την περίοδο της Οθωμανοκρατίας στην Ελλάδα.
Ερχόμενοι στη Νεώτερη και Σύγχρονη Ιστορία της Αιτωλίας & Ακαρνανίας, οι γνώσεις μας εμπλουτίζονται: Στο θησαυροφυλάκειο της Ιστορίας κατατέθηκαν γνωστικές διαμαντόπετρες για τις κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, και οικονομικές εξελίξεις όπως παρουσιάζονται στις ιστορικές πηγές και στον «Τύπο» της εποχής. Ανιχνεύθηκαν τα ιστορικά ίχνη της Ύστερης Τουρκοκρατίας. Περπατήθηκαν τα μονοπάτια που ακολούθησαν οι Επαναστατημένοι Έλληνες. Γίναμε θεατές των διενέξεων των τοπικών καπεταναίων κλεφταρματολών. Αποκωδικοποιήσαμε τα συνωμοτικά σχέδια του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Μάθαμε πώς επεβίωσε ο άμαχος πληθυσμός στην Επανάσταση του 1821 μέσα στις «εγκλείστρες» και στις βραχονησίδες. Κορύφωση απετέλεσε η εύρεση και πραγμάτευση αγνώστου έως τώρα «ανωνύμου χειρογράφου του 1790 αναφερόμενο στο τουρκοκρατούμενο Βραχώρι [νυν Αγρίνιο]».
Σπουδαίος θεματικός κύκλος υπήρξε και η Τοπική Ιστορία της Εκπαίδευσης, με παράδειγμα το Αρχείο του Δημοτικού Σχολείου του Καινούργιου.
Μελετήθηκαν και μας κατατέθηκαν ως Εισηγήσεις, η πολεοδομική συγκρότηση των πόλεων και των κωμοπόλεων της Αιτωλίας & Ακαρνανίας, με παραδείγματα τον Αστακό Ακαρνανίας τον 19ον αιώνα, καθώς και τον πολεοδομικό μετασχηματισμό του Αγρινίου στην περίοδο της προσφυγικής εγκατάστασης σ’ αυτό, στα χρόνια 1922-1930.
Ενδιαφέροντα είναι και τα πορίσματα που αφορούν στην Οικιστική Αρχαιολογία, με παράδειγμα την πρόταση για την αναβίωση του εγκαταλειμμένου οικισμού της Παλαιοχώρας, της επωνομαζομένης στην τουρκοκρατία «Ντέμη».
Θεματικό πεδίο απετέλεσε και η πραγμάτευση του έργου σπουδαίων λαογράφων της Αιτωλίας, με παράδειγμα τον λόγιο και λαογράφο Βασίλη Λαμνάτο.
Το μερίδιό του έλαβε αφενός ο αυτοδιοικητικός θεσμός με αντίστοιχες Ανακοινώσεις, αφετέρου η Πολιτική Ιστορία της Νεώτερης ελλάδας, μέσα από τη μελέτη ενός «Έντυπου Καταλόγου με το εκλογικό σώμα του δήμου Μακρυνείας το 1867».
Το μείζον θέμα της προστασίας του οικοπεριβάλλοντος απετέλεσε βασική θεματική του Συνεδρίου μας: Καταγγέλθηκε η άνομη και ασύδοτη εκμετάλλευση του λιμναίου βαθυπέδου της Αιτωλίας&Ακαρνανίας. Καταδείχθηκε, έτσι, ότι ο πλούτος των λιμνών μας δεν είναι αστείρευτος. Χρειάζεται προστασία και έλλογη αξιοποίησή του.
Παράλληλα, θίχτηκε και η ιστορική πορεία της καπνοκαλλιέργειας στην Αιτωλία&Ακαρνανία. Οι ντόπιοι καλλιεργητές από παραγωγοί κατάντησαν θύματα της ανύπαρκτης γεωργικής πολιτικής και ζήτουλες των πολιτικάντηδων της χώρας.
Αντικείμενον έρευνας απετέλεσαν, βεβαίως, και οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της επαρχίας Τριχωνίας στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα και στην πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα., Σύλλογοι που ιδρύθηκαν είτε στην περιφέρεια είτε στο κέντρο της Ελλάδας, την Αθήνα.
Ένα σπουδαίος κύκλος των εργασιών του Συνεδρίου ήταν και αυτός της λογοτεχνικής γραμματείας της Αιτωλίας και Ακαρνανίας: Το έργο ντόπιων δοκίμων ποιητών, του Πέτρου Δήμα και του Σωτήρη Σαράκη πραγματεύτηκαν δύο πανεπιστημιακοί καθηγητές.
Και ο κύκλος όλων των συνεδριών έκλεισε με τον πολιτισμό της Φύσης, τον πολιτισμό της ελιάς και του λαδιού, στον τέως δήμο Θεστιέων.
Δίδαγμα: «Να πετροβολάτε τα δένδρα με πολλούς καρπούς. Πάντα θα έχετε πλούσια σοδειά».-
