«Τα όποια κέρδη προκύψουν από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων δεν θα πρέπει να εμπλακούν στις δανειακές υποχρεώσεις της Χώρας αλλά να αποτελέσουν βάση για τις επόμενες γενιές που θα ανοικοδομήσουν την Ελλάδα». Αυτό τονίζει το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας, απευθυνόμενο προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, κ. Ευάγγελο Λιβιεράτο και τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδος, κ. Απόστολο Κατσιφάρα.
Οι θέσεις του Τεχνικού Επιμελητηρίου Δυτικής Ελλάδας για την εκμετάλλευση του πετρελαίου της περιοχής, έγιναν γνωστές στο πλαίσιο της Δημόσιας Διαβούλευσης σχετικά με τις Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων στο Δυτικό Πατραϊκό Κόλπο και το Δυτικό Κατάκολο.
Στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Τμήμα Δυτικής Ελλάδος διοργάνωσε Ημερίδες στην Πάτρα και στον Πύργο, τα συμπεράσματα των οποίων έχουν ως εξής:
Τοποθέτηση ΤΕΕ/ΤΔΕ ως προς το πλαίσιο Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων
Στα πλαίσια της Διαβούλευσης για την Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων είναι απαραίτητο να γίνει αναφορά στη Διεθνή, Εθνική και Τοπική συγκυρία και πως αυτή επηρεάζει την εθνική και τοπική οικονομία.
Η συνεχιζόμενη ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε τόσο σε πετρέλαιο όσο και φυσικό αέριο αλλά και η διαρκώς αύξουσα τιμή των πετρελαϊκών προϊόντων σε συνδυασμό με τους γεωπολιτικούς κινδύνους που εμφανίζονται ως προς την ασφάλεια τροφοδοσίας των κρατών μελών της Ε.Ε καθιστούν, πολιτικά και οικονομικά, απαραίτητο το εγχείρημα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων που βρίσκονται στον Ελλαδικό Χώρο.
Τούτο βέβαια δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελεί αιτία για την υπαναχώρηση της Ελλάδας σε σχέση με τις δεσμεύσεις της ως προς την ένταξη των ΑΠΕ στο ενεργειακό της ισοζύγιο σε συνάρτηση με την Ευρωπαϊκή Ατζέντα “20-20-20”. Επιπλέον, γίνεται σαφές ότι είναι αναγκαία η αναβάθμιση της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος στον Εθνικό Ενεργειακό Χωροταξικό Σχεδιασμό.
Άλλωστε, το ΤΕΕ/ΤΔΕ έχει αναδείξει διαχρονικά και επίμονα την αναγκαιότητα για την χρήση “φθηνής” και περιβαλλοντικά φιλικής ενέργειας (Φυσικό Αέριο) ως προϋπόθεση για την αποτελμάτωση της βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα κοιτάσματα Υδρογονανθράκων δεν αποτελούν Τοπική Προίκα αλλά Εθνικό Πλούτο και με αυτήν τη σκοπιά θα πρέπει να λαμβάνονται οι όποιες αποφάσεις, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ανάγκη για την εξεύρεση λύσεων και συναινέσεων από τις τοπικές Κοινωνίες.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο, Τμήμα Δυτικής Ελλάδας, ανταποκρινόμενο στην ανάγκη της Κοινωνίας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος για την κατά το δυνατό ευρύτερη ενημέρωση σχετικά με το εγχείρημα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή, διοργάνωσε διαδοχικές ημερίδες διαβούλευσης σε Πάτρα (23/07/2012) και Πύργο (24/07/2012) στις οποίες τοποθετήθηκαν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.
Η εποικοδομητική συμμετοχή των ομιλητών (ΕΛΚΕΘΕ, ΥΠΕΚΑ, Πανεπιστήμιο Πατρών, ΤΕΕ) αλλά και οι ουσιαστικές παρεμβάσεις εκπροσώπων θεσμικών φορέων της περιοχής θεωρούμε ότι καταξίωσαν τις παραπάνω διαδικασίες καθιστώντας απολύτως επιτυχές το εγχείρημα που αναλάβαμε ως Τεχνικό Επιμελητήριο. Γίνεται πλέον σαφές το πώς οι οργανωμένες και δημοκρατικές κοινωνίες οφείλουν να διαβουλεύονται σε τόσο κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τόσο στην Ανάπτυξη όσο στην Προστασία του Περιβάλλοντος και στην Κοινωνική Συνοχή.
Για αυτό το λόγο η Δ.Ε του ΤΕΕ/ΤΔΕ θα ήθελε να εκφράσει τις ειλικρινείς ευχαριστίες της προς όλους τους συντελεστές της διαβούλευσης.
Παρατηρήσεις ΤΕΕ/ΤΔΕ ως προς το κείμενο των ΣΜΠΕ
Ως προς το περιεχόμενο της διαβούλευσης και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη Διημερίδα, το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδος οφείλει να επισημάνει τα εξής:
1. Οι Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελούν καταστατικό κείμενο βάση του οποίου θα εξειδικευθούν περεταίρω ειδικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και ως εκ τούτου δε θα πρέπει να ειδωθούν ως αυτοτελείς και οριστικές μελέτες. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι στη δεδομένη χρονική στιγμή βρίσκεται υπό εξέλιξη η διαμόρφωση Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την ασφάλεια των υπεράκτιων δραστηριοτήτων αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής Πετρελαίου και Φυσικού αερίου, ο οποίος ως φαίνεται τείνει προς αυστηρότερη κατεύθυνση από την υφιστάμενη.
2. Είναι προφανές ότι έπειτα από 20 χρόνια απραξίας, η προσπάθεια για την ένταξη της Ελλάδας στην ομάδα κρατών παραγωγής Υδρογονανθράκων (Πετρέλαιο, Φυσικό Αέριο) αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την οικονομική ανάκαμψη της Εθνικής Οικονομίας αλλά ο δρόμος προς τη Γεωστρατηγική Αναβάθμιση της Χώρας δε θα είναι σπαρμένος με ροδοπέταλα.
Χρειάζεται σοβαρότητα, σχέδιο και συνέργειες όλων των εμπλεκομένων φορέων αλλά και κοινωνική αποδοχή.
Σε αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντικό να αναδειχθεί το ότι ο χρόνος εκπόνησης των ΣΜΠΕ (ανάθεση, συγγραφή, διαβούλευση) ήταν ασφυκτικά σύντομος, γεγονός το οποίο θα πρέπει να προβληματίσει ιδιαίτερα το ΥΠΕΚΑ ως προς την ωριμότητα και την πληρότητα σχεδιασμού με την οποία θα πρέπει να γίνουν τα επόμενα βήματα στο συγκεκριμένο τομέα.
3. Στα κείμενα των ΣΜΠΕ για τις δύο περιοχές καλύπτεται η μεγάλη πλειοψηφία των πιθανών επιπτώσεων στο Περιβάλλον από τη διαδικασία Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων πλην όμως δε γίνεται σαφής και επικαιροποιημένη αναφορά στην υπάρχουσα βιβλιογραφία σχετικά με γεωλογικά χαρακτηριστικά τόσο του Πατραϊκού Κόλπου όσο και του Κατάκολου (Ενεργά Σεισμικά Ρήγματα, Υποθαλάσσιες Κατολισθήσεις, Σημαντικές Εκλύσεις Φυσικού Αερίου κλπ).
Κατά αυτήν την έννοια υποβαθμίζεται στα σενάρια αντιμετώπισης η πιθανότητα διαρροής υδρογονανθράκων από αιτίες οι οποίες δεν οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα και πιθανά θα έχουν εξίσου αν όχι σημαντικότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επιπλέον τα στοιχεία περιβαλλοντικών επιπτώσεων που παρουσιάζονται είναι ελλιπή μιας και για παράδειγμα είναι γνωστό ότι οι σταθμοί μέτρησης αέριας ρύπανσης της Πάτρας έχουν περιορισμένη δυνατότητα καταγραφής ρύπων.
Πρόταση ΤΕΕ/ΤΔΕ :
Α) Οι ΣΜΠΕ οφείλουν να ενσωματώσουν κατ’ ελάχιστον την υφιστάμενη γνώση που έχει παραχθεί την τελευταία δεκαετία ώστε το πλαίσιο στο οποίο θα γίνει η διαπραγμάτευση με τον Ανάδοχο να λαμβάνει υπόψη την αναγκαιότητα εκπόνησης Μελετών-Σεναρίων τα οποία θα οδηγήσουν σε αυξημένα επίπεδα ασφαλείας των εγκαταστάσεων και θα λαμβάνουν υπόψη τις γεωλογικές ιδιαιτερότητες της περιοχής.
Β) Θεωρούμε ότι θα ήταν ιδιαίτερα σκόπιμο και χρήσιμο να ενσωματωθεί στις ΣΜΠΕ η απαιτούμενη διεθνής βιβλιογραφική ανασκόπηση (σε βάθος τουλάχιστον τριών δεκαετιών) των ατυχημάτων ή αστοχιών που σχετίζονται με τη διαρροή υδρογονανθράκων (άντληση, ναυτιλιακή δραστηριότητα-μεταφορά κλπ) και των αιτιών στις οποίες οφείλονται, ώστε να υπάρξει μια σαφής στατιστική αποτύπωση και ιεράρχηση των επιχειρησιακών κινδύνων που ελλοχεύουν για το Περιβάλλον και την Οικονομία της Ευρύτερης Περιοχής Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων κατά περίπτωση.
Γ) Να συμπεριληφθούν στις ΣΜΠΕ χαρακτηριστικές περιπτώσεις υιοθέτησης καλών και κακών πρακτικών που έχουν παρατηρηθεί σχετικά με την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του φαινομένου διαρροής Υδρογονανθράκων (άμεση αναχαίτιση διαρροών, απορρύπανση κλπ).
Δ) Στο κείμενο των ΣΜΠΕ είναι απαραίτητο να προστεθεί η, δεσμευτική για το ΥΠΕΚΑ, αναγκαιότητα δημιουργίας ενός σύγχρονου πλαισίου Παρακολούθησης (Monitoring) της αέριας και θαλάσσιας ρύπανσης, τόσο σε επίπεδο πρωτογενών μετρήσεων όσο και ως προς την επεξεργασία των δεδομένων που προκύπτουν.
Ε) Με ευθύνη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού, Αθλητισμού και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας να δημιουργηθεί ενιαία βάση επιστημονικών δεδομένων (Τεχνικές Αναφορές, Δημοσιεύσεις σε Διεθνή Περιοδικά και Συνέδρια) όπως αυτά έχουν προκύψει από Ευρωπαϊκά ή Εθνικά Χρηματοδοτούμενα Προγράμματα καθώς και κατάρτιση της σχετικής λίστας των συγκεκριμένων Προγραμμάτων καθώς και των Φορέων που τα υλοποίησαν.
ΣΤ) Η αποκλειστική αναφορά στο Υπολογιστικό Μοντέλο ΠΟΣΕΙΔΩΝ δημιουργεί ζητήματα αθέμιτου ανταγωνισμού έναντι άλλων πιστοποιημένων Λογισμικών Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής (CFD).
Η ενσωμάτωση των παραπάνω προτάσεων είναι απολύτως απαραίτητη για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου Ανάλυσης Εκτίμησης Κινδύνου (Environmental and Financial Risk Assessment) το οποίο θα αποτελεί βασικό εργαλείο σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων της Πολιτείας. Επιπλέον, θα υποστηριχθεί και το έργο της Επιτροπής Επιλογής Αναδόχου μιας και θα είναι πιο συγκεκριμένο το πλαίσιο εντός του οποίου γίνεται η διαπραγμάτευση για τον καθορισμό του πλαισίου ασφαλείας. Οι συγκεκριμένες παρατηρήσεις οφείλουν να αποτελέσουν και πεδίο παρέμβασης στην Ε.Ε ως προς την τελική διαμόρφωση του σχετικού Ευρωπαϊκού Κανονισμού.
4. Σημαντική παρατήρηση ως προς την πληρότητα των ΣΜΠΕ αποτελεί το γεγονός ότι δεν γίνεται αναφορά στην περίπτωση χερσαίας άντλησης υδρογονανθράκων. Η συγκεκριμένη έλλειψη έχει ως αποτέλεσμα να μην γίνεται περεταίρω ανάλυση ως προς τις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις στο χερσαίο τμήμα της περιοχής αλλά και πιθανών κινδύνων που σχετίζονται είτε με τις τεχνικές ιδιαιτερότητες της εγκατάστασης είτε από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (ναυτιλία, αλιεία κλπ). Επιπλέον, δεν ικανοποιεί την απαίτηση των τοπικών κοινωνιών για ισόρροπη ανάπτυξη δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή όπως ο Τουρισμός και η Αλιεία, ιδιαίτερα στην περιοχή του Κατάκολου. Χαρακτηριστικό έλλειμμα της ΣΜΠΕ για το Δυτικό Κατάκολο είναι η μη καταγραφή στοιχείων που αφορούν στην Ναυτιλιακή Κίνηση λόγω της Κρουαζιέρας αλλά και της Α.Π.Α που προκύπτει από τη συγκεκριμένη Τουριστική – Οικονομική δραστηριότητα.
Πρόταση ΤΕΕ/ΤΔΕ :
Α) Να συμπεριληφθεί στα σενάρια άντλησης η περίπτωση της χερσαίας επιλογής πλατφόρμας με τις αντίστοιχες κατευθύνσεις για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Β) Να συμπεριληφθούν στα στοιχεία της ΣΜΠΕ για το Κατάκολο τα δεδομένα που αφορούν στη Ναυτιλιακή Δραστηριότητα της περιοχής.
Γ) Να προκύψει από το κείμενο της ΣΜΠΕ για το Κατάκολο σαφής και δεσμευτική πρόνοια για την ανάγκη σύνταξης Οικονομοτεχνικής Μελέτης η οποία θα υποβληθεί από τον Ανάδοχο και θα παρουσιάζει πρακτικές και εκτιμήσεις επιπτώσεων οι οποίες θα διασφαλίσουν την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Το όλο εγχείρημα θα μπορέσει να υποβοηθηθεί μέσω διαβούλευσης με τους φορείς που εμπλέκονται στη δραστηριότητα της Κρουαζιέρας.
5. Βασική παράμετρος η οποία περιγράφεται στις ΣΜΠΕ είναι η Περιβαλλοντική Επιβάρυνση που προκύπτει από τα απόβλητα των γεωτρήσεων (Υγρά ή Στερεά). Παρ’ όλα αυτά δε γίνεται αναφορά στην ημερήσια παροχή υγρών αποβλήτων που θα διοχετεύεται στο υδατικό περιβάλλον της διερευνητικής γεώτρησης ούτε και η αναγκαιότητα εκτίμησης της συνολικής ποσότητας που θα εκλυθεί συνολικά στην θάλασσα από όλες τις απαιτούμενες εργασίες. Επιπλέον, δε γίνεται διαχωρισμός των προσωρινών και των μόνιμων βλαβών στο υδατικό Περιβάλλον από τις εκροές υγρών και απόθεση στερεών αποβλήτων από το σύνολο των εργασιών στο υδατικό Περιβάλλον. Τέλος, δε γίνεται αναφορά για την αναγκαιότητα από την πλευρά της Πολιτείας της εξειδίκευσης του πλαισίου που αφορά στη διάθεση των παραγόμενων αποβλήτων (Δίκτυο Διάθεσης Αποβλήτων, Χωροθέτηση ειδικών εγκαταστάσεων εναπόθεσης, Ορισμός Περιβαλλοντικών και Τεχνικών Προδιαγραφών).
Πρόταση ΤΕΕ/ΤΔΕ :
Α) Να συμπεριληφθούν οι παραπάνω παρατηρήσεις στις ΣΜΠΕ
Β) Να συμπληρωθεί ως μνεία στις ΣΜΠΕ η αναγκαιότητα εκπόνησης προσομοίωσης έκχυσης αποβλήτων (ρύπων) και σύνταξη μελέτης με τις προσωρινές και μόνιμες βλάβες στο υδατικό Περιβάλλον, όπως επίσης για τον χρόνο ισχύος αυτών των βλαβών.
6. Στην καταγραφή της οικονομικής δραστηριότητας των περιοχών μελέτης δεν αναφέρεται η Π.Ε Αχαΐας, γεγονός το οποίο είναι αυθαίρετο διότι καταρχήν δεν ακόμα δεν έχουν ξεκινήσει καν οι διαδικασίες Έρευνας Υδρογονανθράκων, ώστε να οριστικοποιηθούν οι υποπεριοχές στις οποίες υφίστανται κοιτάσματα υδρογονανθράκων αλλά και γιατί οι πιθανές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις της Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων αφορούν άμεσα και την Π.Ε Αχαΐας.
Πρόταση ΤΕΕ/ΤΔΕ :
Α) Να συμπληρωθούν οι παραπάνω ελλείψεις στις ΣΜΠΕ
Θέσεις ΤΕΕ/ΤΔΕ για τα επόμενα βήματα ως προς την Έρευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή
Το Τεχνικό Επιμελητήριο, Τμήμα Δυτικής Ελλάδος θεωρεί ότι πέραν της υιοθέτησης με τις όποιες τροποποιήσεις, των σχετικών ΣΜΠΕ, υπάρχουν πολλά απαιτητά βήματα για την εκμετάλλευση ορυκτού πλούτου της Χώρας, ώστε αυτή να γίνει προς τη θετική κατεύθυνση τόσο αναπτυξιακά όσο και περιβαλλοντικά.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, τα όποια κέρδη προκύψουν από την εκμετάλλευση τους δεν θα πρέπει να εμπλακούν στις δανειακές υποχρεώσεις της Χώρας αλλά να αποτελέσουν βάση για τις επόμενες γενιές που θα ανοικοδομήσουν την Ελλάδα. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η προστασία του Περιβάλλοντος δεν είναι ούτε διαπραγματεύσιμη αλλά ούτε και άλλοθι ακινησίας. Επομένως, η Χώρα στη συγκεκριμένη συγκυρία θα πρέπει να επιλέξει το δρόμο της ορθολογικότητας και των συναινέσεων.
Κατά αυτήν την έννοια το βασικότερο δίλλημα για την περιοχή δεν είναι η έγκριση ή μη των ΣΜΠΕ για τις οποίες έγινε η διαβούλευση, αλλά η τήρηση και εφαρμογή των κατευθύνσεων που θέτουν. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η κύρια κακοδαιμονία στο μοντέλο ανάπτυξης της Χώρας δεν είναι το νομικό πλαίσιο αλλά η μη εφαρμογή του. Με αυτή τη λογική όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο το Τεχνικό Επιμελητήριο εισηγήθηκε τη δημιουργία Τοπικού Παρατηρητηρίου το οποίο θα προκύψει από τη Συνέργεια των Φορέων των δύο εμπλεκόμενων Περιφερειών (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και Περιφέρεια Ιονίων Νήσων) σε Πολιτικό, Τεχνικό και Επιχειρησιακό επίπεδο (ΤΕΕ, Πανεπιστήμιο Πατρών, ΓΕΩΤΕΕ, ΕΛΚΕΘΕ, ΟΛΠΑ, Λ.Τ).
Επιπλέον, το Τεχνικό Επιμελητήριο εισηγήθηκε τη δημιουργία Διεπιστημονικού-Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών με διεθνή χαρακτηριστικά (Γλώσσες Εκπαίδευσης, Ανταλλαγή Διεθνούς Εμπειρίας μέσω Πρακτικής Άσκησης σε Εγκαταστάσεις Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων κλπ) το οποίο θα έχει ως έδρα το Πανεπιστήμιο Πατρών και το οποίο θα παρέχει υψηλού επιπέδου γνώση στα επιστημονικά πεδία της Γεωλογίας και της Μηχανικής, ώστε να γίνει εφικτή η “παραγωγή” Επιστημονικού Προσωπικού με την απαιτούμενη Ειδίκευση. Αντίστοιχες πολιτικές θα πρέπει να ακολουθηθούν και στον τομέα των Εγκαταστατών.
Όπως γίνεται αντιληπτό, εάν πραγματικά επιθυμεί η Χώρα και η Περιφέρεια να κάνουν βήματα προόδου είναι απολύτως απαραίτητο να ενεργοποιηθούν όλες οι υγιείς και παραγωγικές δυνάμεις του τόπου. Σε αυτήν την προσπάθεια το Τεχνικό Επιμελητήριο θα είναι αρωγός και συμπαραστάτης.
Ως προς το αντικείμενο της Διαβούλευσης σχετικά με κατατεθειμένες ΣΜΠΕ , το ΤΕΕ/ΤΔΕ εισηγείται θετικά υπό την αίρεση των παραπάνω παρατηρήσεων οι οποίες θεωρούμε ότι λειτουργούν υποστηρικτικά προς την αρτιότερη ολοκλήρωση τους αλλά και στο συνολικό πλαίσιο Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων.
